pexels-karolina-grabowska-4046715

Teamteaching en blended learning

07/10/2020

Professionalisering

Teamteaching en blended learning

Vorige week nam ik de heerlijke podcast De Leraarskamer van Buiten de Krijtlijnen op en onderweg naar huis, werd ik door Eva Dierickx uitgedaagd om een tekstje te schrijven over teamteachers en blended learning. Challenge accepted!

Ik ben zelf nooit een kenner geweest op vlak van blended learning. Om eerlijk te zijn heb ik altijd mijn twijfels gehad over extreme vormen van digitaal leren, omdat ik me afvroeg of we dan niet voorbij gingen aan aspecten die belangrijk zijn in een leerproces, namelijk contact met medeleerlingen en een leraar. Maar in een tijdperk waarin je niet anders kan dan je digitale angsten aan de kant te schuiven, leerde ik dat het internet ons veel te bieden heeft. Hoe kan je teamteaching ook online verderzetten? Hier is mijn poging om een aantal tips te formuleren.

Ten eerste moeten we even stilstaan bij de definitie van blended learning. Het is een combinatie van online en face-to-faceonderwijs. Het maakt gebruik van de krachten van beide werkvormen en kiest voor een positieve combinatie. Ten tweede blijven we ons standpunt herhalen: teamteaching is een werkvorm om verschillende doelen te bereiken, nooit een doel op zich. We bespreken deze doelen voor de twee aspecten van blended learning: het online gedeelte en het face-to-facegedeelte.

Online teamteachen

Online lesgeven vorm krijgen via digitale oefeningen die leerlingen zelfstandig maken, of via een digitale instructie (vb. een webinar, een live streaming, een Smartschool Live, …) Online lesgeven heeft een aantal voordelen. Je studenten hoeven zich niet te verplaatsen en kunnen hun leeractiviteiten autonoom inplannen. Daardoor zet je in op leermotivatie, veiligheid én werken aan digitale competenties.

Online teamteachen voor inclusief onderwijs

Teamteachers geven samen les om in te spelen op de verschillen in hun klas. Ze doen dat online door:

  • bij digitale lessen leerlingen onder te verdelen in kleine groepen via het gebruik van break-outrooms. Platformen als Zoom of Teams bieden de mogelijkheid aan deelnemers automatisch of manueel naar een kleine groep te sturen. Verdeel de groepen slim in en kies bewust voor heterogene groepen of niveaugroepen. Elke teamteacher kan een andere groep begeleiden.
  • leerlingen na een instructie een kleine digitale test voor te leggen. Gebruik het platform naar keuze, het kan zo gemakkelijk zijn als een Google Formulier. Stuur een link in de chatfunctie van een digitale les en verzamel snel de resultaten. Verdeel aan de hand van het resultaat leerlingen in break-outrooms of geef ze andere oefeningen om zelfstandig uit te voeren. Bied een groepje de mogelijkheid aan om online te blijven en de oefeningen samen uit te voeren (zie: het drie- of viersporenmodel in binnenklasdifferentiatie).
  • leerlingen individueel te ondersteunen terwijl ze digitale oefeningen maken. Veel platformen bieden leerkrachten de mogelijkheid om op afstand de vorderingen van studenten op te volgen. Verdeel de leerlingen of studenten onder de teamteachers, die mondelinge of schriftelijke feedback aanbieden terwijl de leerlingen bezig zijn, of na een deadline.
  • individuele gesprekken met studenten te voeren over het leerproces. Verdeel de groep met je teamteacher en bespreek tendensen. Door deze gesprekken via videocalls te organiseren, kan het ook ’s avonds of op woensdagnamiddag plaatsvinden.
  • een online les voor te bereiden met een begeleider voor leerlingen met een leerstoornis zodat die je kan ondersteunen om rekening te houden met uitdagingen van bepaalde leerlingen. Dat kan gaan over digitale lessen structureren via een visuele planning, prikkelvrije ruimtes voorzien door microfoons uit te schakelen en notificaties van sociale media uit te schakelen, …

Online teamteachen voor geïntegreerd leren

Leerkrachten geven samen les om de grenzen tussen vakken en klassen te doorbreken. Dit hoeft digitaal niet al te sterk te verschillen van face-to-faceonderwijs, maar misschien biedt de digitale variant wel kansen.

  • Leerkrachten kunnen de handen in elkaar slaan met een collega die aan de sleutelcompetentie digitale geletterdheid werkt om samen een leerpad uit te werken, waarin leerlingen zowel op vakinhoudelijke als digitale competenties ondersteund en geëvalueerd worden. Wat dacht je van een project rond het gebruik van digitale oriëntatietools als Google Maps, gegeven door een leerkracht aardrijkskunde en een leerkracht informatica.
  • Andere samenwerkingsverbanden blijven krachtig. Aan de lerarenopleiding kunnen de docenten van het vak muzische opvoeding en het vak diversiteit de handen in elkaar slaan in een project met een digitale muziekkoffer, waarmee studenten via filmpjes leren luisteren naar verschillende culturele invloeden.
pexels-karolina-grabowska-4046715

Online teamteaching voor zelfsturing

Teamteachers werken samen om leerlingen beter te ondersteunen bij het zelfstandig leren. Digitaal doen ze dat door

  • te werken met digitale dag- en weekplanningen, die studenten gebruiken om hun werk te plannen en leerkrachten om op te controleren of het werk goed gedaan werd.
  • uniformiteit in instructie te brengen doordat elke teamteachers hetzelfde sjabloon voor een lesfiche gebruikt.
  • leerlinggesprekken te voeren over planning en zelfstandig werken.

Online teamteachen voor motivatie en welbevinden

 Teamteachers werken samen om de leermotivatie te verhogen. Digitaal gaan sociale contacten soms verloren. Doe dat door

  • autonomie te geven in timing van een opdracht. De teamteachers verdelen de leerlingen of studenten, waar ze een mentorverband mee opbouwen om hen op te volgen.
  • te werken aan betrokkenheid tijdens een digitale les door met je teamteacher af te spreken dat elk om beurt een halfuurtje vroeger of later blijft bij een digitale les, om informele gesprekken mogelijk te maken.
  • te werken aan groepsvorming door studenten steeds in andere groepjes te verdelen (break-outrooms), waardoor ze steeds met andere mensen moeten samenwerken.

Online teamteaching voor professionalisering

Teamteachers werken samen om te leren van elkaar. 

  • Mentorschap en aanvangsbegeleiding: bespreek met een nieuwe collega of stagiair wat die zou willen leren in het (digitaal) lesgeven en raad hem/haar collega’s aan die hij/zij zouden kunnen bezoeken tijdens een digitale les. Werk met een kijkwijzer.
  • Organiseer een collegiale visitatie bij een collega. Bespreek op voorhand wat je wil observeren en maak duidelijke afspraken. Blijf samen na in de digitale omgeving om (informeel) te bespreken wat je leerde. Durf elkaar feedback geven.
  • Maak een duidelijke taakverdeling als je samen een digitale les geeft. Het is heel complex om een inhoudelijke instructie helder te geven én rekening houden met het online-aspect van je les. Een teamteacher kan je ondersteunen door vragen in de chat te beantwoorden of te verzamelen, groepen in een break-outroom te verdelen, nieuwe deelnemers toe te voegen aan de les, linken doorsturen in de chatfunctie, je scherm te delen, … 
  • Teamteachers die een professionele leergemeenschap of een zelfsturend team vormen, kunnen via digitale tools samenwerken, zoals Padlet of Miro. Digitale lessen kan je opnemen en op die platformen delen met collega’s, zodat die feedback kunnen geven.

face-to-face-to-face: teamteachen in de klas

Als teamteachers niet alleen online, maar ook face-to-face kunnen lesgeven, gebruiken ze de voordelen van beide werelden van blended learning. 

Lees hieronder een interview met Tinneke, teamteacher in Leuven, online en weer happy offline – of toch deels.

Tinneke Vanwinkel

Leerkracht wiskunde, teamteacht in de tweede graad in KA De Ring in Leuven

Op welke manier pakken jullie teamteaching aan?

Mijn parallelcollega en ik zijn een paar jaar geleden beginnen teamteachen om rekening te houden met de niveauverschillen in onze klassen. Onze leerlingen krijgen een heldere instructie in een kleine groep en werken zelfstandig aan oefeningen in een ander lokaal. Ook de leerlingen van onze OV4-afdeling en hun begeleiders zitten onze lessen bij.

Hoe is teamteaching tijdens de lockdown voor jullie geweest?

Waar ik zo van genoten heb tijdens het afstandsonderwijs is hoe hard wij zijn blijven samenwerken. Het moest ook, want wij waren verantwoordelijk voor dezelfde groep leerlingen, voor hetzelfde vak. Maar wij hebben het werk verdeeld en iedereen in zijn sterkte laten werken. En omdat we al een tijdje samen voor de klas staan, ging die verdeling vanzelf. Wij konden ook zo gemakkelijk bij elkaar eens gaan horen hoe we een leerling zouden inschatten. Dat kussen om op terug te vallen, gaf mij rust.

 Leerden jullie iets uit die periode?

We werken nu met instructiefilmpjes bij elke les. Leerlingen kunnen de instructie dus zo vaak zien als ze nodig hebben. Daardoor kunnen wij ons echt focussen op individuele ondersteuning, zonder geregeld de uitleg helemaal opnieuw te moeten doen.

Zijn er door corona ook uitdagingen aan teamteaching?

Zeker, maar wij zijn altijd gezegend geweest met een goed lokaal voor teamteaching. Onze leerlingen werken zelfstandig in wat vroeger de refter was. Daardoor kunnen ze echt voldoende afstand houden en kunnen we goed verluchten. We hebben hier wel helder over gecommuniceerd met de ouders, want we kunnen ons wel inbeelden dat er misverstanden ontstaan wanneer leerlingen aan hun ouders vertellen dat ze met zoveel in een lokaal zitten.

Teamteachers

  • nemen online instructies op en gebruiken de filmpjes tijdens momenten waarop leerlingen zelfstandig werken. Ze kunnen een instructie herbekijken wanneer ze willen.

Kijk, ook ik leer dagelijks!

Lisa

Meer lezen? Zoveel bronnen! Maar neem zeker volgend artikel door, als jij een van die leerkrachten bent die groepsvorming mist als je online gaat.

Sociaal contact en communityvorming op afstand van de Universiteit van Utrecht.

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

Teamteachers versus de coronaverschillen

07/09/2020

Inclusief leren

Teamteachers versus de coronaverschillen

1 september dit jaar was vreemd, de nacht ervoor sliep ik voor het eerst sinds lang heel rustig zonder dromen over vergeten lesvoorbereidingen of gehackte beamers. Ik werk momenteel voltijds als procesbegeleider in het onderwijs. Leuk, druk, grondig. Maar, lieve leerkrachten, laat je door niemand iets wijsmaken. Geen enkel werk vraagt zoveel, zo vaak en zo tegelijk van jou, als de job van de leraar. Ik sta nog altijd te kijken van hoeveel deugd het doet een koffiepauze te nemen aan een tafel en niet aan een kopieermachine of een vraag te stellen aan een collega zonder dat 7 leerlingen tegelijk je aandacht nodig hebben. 

Ik heb nu ook meer tijd om me echt te verdiepen in de voordelen van teamteaching. Tijdens de lockdown was ik even bang dat de werkvorm weinig toekomst had, nu grote klassen uit den boze waren. Niets bleek minder waar. Vandaag is teamteaching gegeerde dan ooit

De maanden afstandsonderwijs hebben de verschillen tussen onze leerlingen groter gemaakt en leerkrachten moeten zich dubbel inzetten om achterstand in te halen én nieuwe leerstof aan te brengen. Toen ik leerkracht was, probeerde ik altijd bij te leren over differentiëren. En wat zo vaak door mijn hoofd schoot, was: “Wauw, ik zou zo graag meer inspelen op die verschillen in mijn klas, maar dat lukt gewoon niet. Ik ben ook maar een mens.”

Ik geloof er sterk in dat teamteaching een werkvorm is die zich er uitstekend toe leent krachtig te kunnen differentiëren. Ik geef graag enkele voorbeelden.

1. teamteachers die effectief lesgeven

Wanneer je als leraar impact wil hebben op het leren van je leerlingen, moet je eerst even stilstaan bij de bouwstenen van effectieve didactiek. Je zal niet verschieten, deze bouwstenen lijken heel vanzelfsprekend. Als teamteacher zag ik het een beetje als een voorwaardenlijstje. Hoe krachtig onze manier van lesgeven ook leek, als we bij het teamteachen een stap zetten die tegen de inzichten inging, sloegen we de bal mis. Differentiëren begint dan ook bij een aanpak waarmee je de meerderheid van je leerlingen meehebt. 

Als je bijvoorbeeld sterk wil inzetten op individuele leerpaden en oefeningen ontwikkelt die de leerlingen zelfstandig moeten maken, maar je vergeet heldere instructie in te plannen, sla je de bal mis. Je ontneemt je leerlingen een werkvorm met ontzettend veel impact.

2. teamteachers die differentiëren

Met deze brede basiszorg heb je nog niet ingespeeld op de grotere verschillen in je klas. De verschillen in wat een leerling kan, wil of nodig heeft zijn er altijd al geweest en werden door corona alleen maar groter. 

Hier zijn enkele werkvormen of technieken om te differentiëren waar teamteaching zich uitstekend toe leent.

Leerlingen slim groeperen

Varieer in groeperingsvormen, zowel in de samenstelling (homogeen of heterogeen) of de grootte van de groepen. Het voordeel van samenwerkend lesgeven is dat elke groep begeleid kan worden door een leraar. 

Kies slim voor een organisatievorm van teamteaching:

  • Parallelle teamteaching: meerdere leraars geven dezelfde les, leerlingen genieten van de voordelen van een kleine groep. Je kan dezelfde leerstof met een andere werkvorm of medium aanbrengen en leerlingen laten kiezen.
  • Sequentiële teamteaching: werk met een rotatiesysteem en laat leerlingen in kleine groepen verschillende lessen volgen bij verschillende leraars. 
  • Hoekenwerkmodel: leerlingen werken zelfstandig of in groepen aan verschillende hoeken of taken, de ene leerkracht houdt het overzicht en de andere leerkracht ondersteunt een groepje leerlingen die extra ondersteuning of een uitdaging nodig hebben.

In een andere blog zal is concreter ingaan op teamteachen in graadsklassen of andere vormen van klasdoorbrekend werken.

Sporenmodel

Verschillende modellen hebben een verschillend aantal sporen. De eerste stap is eerst dat de leraar een korte en heldere instructie geeft van de nieuwe leerstof en dat leerlingen dan hun niveau bepalen. Dat kan door een korte test of door ondersteunde zelfreflectie. Daarna worden de leerlingen in verschillende groepen of sporen onderverdeeld.

  • Groep 1 kan zelfstandig aan de slag met de oefeningen.
  • Groep 2 ook. Zij worden uitgedaagd door een moeilijker pakket, of doordat hen gevraagd wordt hun medeleerlingen te ondersteunen.
  • Groep 3 krijgt verlengde instructie van een leraar, terwijl de andere leraar het zelfstandig werk ondersteunt.
Preteaching

Selecteer met je collega’s de kennis en vaardigheden die de leerlingen onder de knie moeten hebben om een nieuw leerstofonderdeel te begrijpen. Eén van de teamteachers kan een groepje leerlingen op voorhand begeleiden, bijvoorbeeld door een tekst samen te lezen of school- of vakwoordenschat te gebruiken. Door teamteaching hoef je dit niet buiten het klaslokaal of na de lestijd te doen.

Verschillende werkplaatsen

Klasgroepen van teamteachers worden meestal samengesteld door klassen van verschillende leerjaren of parallelklassen in één groep te plaatsen. Daardoor zijn klassen van teamteachers iets groter en kunnen de leraars nadenken over de inrichting van hun klaslokaal. Hier zijn enkele ideetjes:

  • instructielokaal
  • hoek voor zelfstandig werken
  • stille, prikkelvrije boxen
  • zetelruimte voor individuele of klassikale reflectiegesprekken
  • ruimte voor samenwerkend leren
  • computerruimte, waar leerlingen via laptops en tablets informatie kunnen opzoeken.

Voorzie ook materiaal dat leerlingen kunnen gebruiken als hulpmiddel, zoals

  • stappenplannen en weekplanners
  • verbetersleutels
  • hulpkaarten
  • ondersteunende software
  • woordenboeken, atlassen, rekentoestellen, …

Maak duidelijke afspraken met je collega’s en leerlingen over hygiënisch gebruik van materiaal, verluchten van de grote ruimte, afstand houden en wandelen in de klas.

Flipping the classroom

Nu we door het afstandsonderwijs allemaal geleerd hebben hoe je sterke instructiefilmpjes kan maken, kan je die ook slim inzetten. Leerlingen kunnen thuis of tijdens het zelfstandig werk een instructiefilmpje bekijken, voor ze samen met de leraar de leerstof toepassen of inoefenen. Dezelfde filmpjes kunnen gebruikt worden om achteraf leerstof te herhalen. Sommige scholen kiezen voor een vorm van teamteaching om vakdoorbrekend te werken. Dan komt het wel eens voor dat je een klasgroep ondersteunt die een oefening maakt voor een vak dat je zelf niet geeft. Via de filmpjes kan je leerlingen de correcte instructie laten volgen en zodat je zelf geen halfbakken uitleg moet geven. Volg het filmpje met de leerling en stel luidop vragen of model hoe je zelf aan de slag zou gaan met de oefening. Zien leren doet leren.

3. Conclusie

Wacht? Deze werkvormen zijn toch niet uitsluitend geschikt voor teamteachers? Nee, natuurlijk niet. Maar ik vond een sporenmodel altijd zo moeilijk om alleen uit te voeren. Wanneer leerlingen op verschillende werkplaatsen aan de slag gingen, vond ik het best spannend om het overzicht en klasmanagement te bewaren. Ik was ook maar een mens. 

Leerkrachten moeten veel en vaak en tegelijk. Via teamteaching kan je de taken verdelen en samen sterker staan. Fijn schooljaar!

Lisa

Aan de slag?

Dagelijks Leren ondersteunt je school in trajecten op maat. Lees erover of neem contact op voor meer informatie.

Meer weten?

Ik probeer mijn bronnen bij te houden op de pagina Team Teach – onderzoek (scroll naar onderaan de pagina)

De belangrijkste inspiratiebronnen voor deze blog waren:

Teamteachers die effectief lesgeven: 

Teamteachers die differentiëren

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

Teamteaching op afstand

28/05/2020

Professionalisering

Teamteachen op afstand

Soms moet je een boodschap een aantal keer horen, voor hij helemaal doordringt. Ik begin nu pas te beseffen dat de kans groot is dat de eerste schooldag in september nog niet helemaal normaal zal verlopen. Maakt onderwijs op afstand deel uit van onze scholen in de toekomst? Dat werpt wel wat vragen op, zeker voor teamteachers. Hoe kan je nog verwachten les te geven in grote groepen? Zullen leerkrachten nog samen in een klas kunnen staan?

Ik vind dit ontzettend relevante vragen en wil samen met jullie op zoek gaan naar een oplossing. In dit bericht probeer ik alvast te ondersteunen voor de eerste vaststelling: de kans bestaat dat leren op afstand in een bepaalde vorm zal blijven bestaan. Hoe werkt teamteaching op afstand?

Laat me beginnen bij de stelling, die ik tot vervelens toe herhaal: co- en teamteachen zijn geen doel op zich, maar een werkvorm om verschillende doelen te behalen. De vraag wordt dus niet meer: hoe kan je de werkvorm van teamteachen ‘copy-pasten’ naar een variant op afstand, maar wel hoe je in tijden van lockdown aan dezelfde doelen kan blijven werken in intense samenwerking met een collega. Zo kiezen veel teamteachers voor de werkvorm om beter in te spelen op de verschillen in hun klas, maar teamteaching is natuurlijk niet de enige manier om dat doel te bereiken. Leerkrachten die al een tijdje samen lesgeven, kunnen nu putten uit de kennis en ervaring die ze samen opgebouwd hebben door uren voor te bereiden, uit te voeren en te evalueren. Ik merk dat veel teamteachers de vooropgestelde doelen – of dat nu binnenklasdifferentiatie, vakdoorbrekend werken of leerlingen motiveren was – ook vandaag behalen, of toch op zoek zijn naar manieren om dat te blijven doen.

Nu de eerste weken van thuiswerken en afstandsonderwijs voorbij zijn, beginnen enkele teams naar de toekomst te kijken. Hoe zullen we in de toekomst aan onze doelen werken? Hieronder vind je wat inspiratie uit het werkveld. Denk er eens over na en voer het in als je er de veerkracht voor voelt.

Professionaliseren op afstand

Teamteaching wordt vaak ingezet als manier om nieuwe en ervaren leraars zelf dagelijks te laten leren. Leraars die samen lesgeven, hebben het grote voordeel dat ze communicatie en samenwerking gewoon zijn. Ze hebben vaak tijd gehad om hun visie te bespreken, didactische aanpak te optimaliseren en een gestroomlijnde communicatie te ontwikkelen. Dat heeft al geholpen om het bos door de bomen te blijven zien wanneer iedereen in zijn kot zat. Hoe kan je er verder in gaan?

Leren van elkaar

In de eerste fase van afstandsonderwijs hebben samenwerkende leraars elkaar geholpen om digitale tools te leren gebruiken. Je kan een volgende stap zetten door:

  • … een collega te vragen je digitale les te ondersteunen. Vraag een collega om deel te nemen aan je les om te helpen indien nodig. Leerlingen die leraars zien leren, steken daar ook wat van op, bijvoorbeeld dat hulp vragen een handige tool is.
  • visitaties te organiseren in elkaars Smartschool Live en achteraf een feedbackgesprek te organiseren. Je kan zoveel bijleren door een collega aan het werk te zien of iemand te vragen een aspect van je les te observeren en je er feedback op te geven. Zoals gewone klasbezoeken, geldt ook hier dat goede afspraken goede vrienden maken. Spreek duidelijk af wat je focus is van je bezoek, spring niet zomaar binnen. Lees over de pre-corona visitatie van Josfien Demey.

Rollen clusteren

In hun boek en procesbegeleiding omtrent Scholen Slim Organiseren, spreken Tom Van Acker en Yves Demaertelaere over een versnippering van verantwoordelijkheden en rollen. Zelfsturende teams proberen de rollen beter te clusteren en samen een gedeelde verantwoordelijkheid te dragen over een groep leerlingen. Zo is de leraar wiskunde niet uitsluitend verantwoordelijk voor het behalen van de doelen wiskunde, maar is het team waar zij deel van uitmaakt verantwoordelijk voor een groep leerlingen, niet alleen op vlak van het behalen van resultaten, maar ook de ondersteuning van leerproblemen, communicatie met ouders, …

Teamteachers worden soms doelbewust, vaak bijna per ongeluk zelfsturende teams. Ze hebben het gemakkelijker om een overzicht te bewaren over wat de leerlingen allemaal moeten leren en doen tijdens de week, wie uitvalt en wiens ouders gecontacteerd moeten worden. Zet de volgende stap.

  • Organiseer weer je wekelijkse overlegmoment op bepaalde tijdstippen. Probeer weer ruimte te maken voor visieontwikkeling en evaluatie, niet alleen voor de orde van de dag. Gebruik er de babbelkaartjes van de Artevelde Hogeschool.
  • Indien jullie ooit een visitetekst schreven of een leidraad ontwikkelden voor teamteaching, neem die er dan eens bij. Waarom begonnen jullie ooit met teamteaching? Wat waren sterke praktijken? Is er een mogelijkheid die ook op afstand uit te voeren? Ik denk aan gestructureerde leerlinggesprekken, planningsschema’s, differentiatiemethodieken, intakegesprekken voor nieuwe leerlingen, …
  • Maak gebruik van tools en werkvormen om efficiënt te vergaderen. Lees hier meer over op de blog van Schoolmaker Yves Larock.

Op leerlingniveau zijn er ook een aantal doelen van teamteaching. Veel van die doelen kan je ook op afstand verwezenlijken. 

Inclusief onderwijs op afstand

Hoe zorg je voor kwalitatief onderwijs voor iedereen, ongeacht de achtergrond van de leerling?

  • Denk na over de groepering van leerlingen, zowel in de digitale lessen als in de (toekomstige) contacturen. Gebruik break-outrooms van digitale platformen als Zoom om na een instructie leerlingen onder te verdelen in kleinere groepen, elk met een eigen leraar, om differentiatiewerkvormen als het driesporenmodel in te zetten.
  • Hou rekening met enkele basisprincipes van binnenklasdifferentiatie tijdens je lessen, zoals de UDL-principes (Schoolmaker An Kennes).
  • Vergeet leerlingen met leerproblemen niet (Annemie Desoete en Elke Baten).
  • En de belangrijkste: ken je leerling. Maak plaats voor het bespreken van de klas tijdens overlegmomenten. Bespreek niet alleen de resultaten, maar ook de noden. Nodig de leerlingbegeleider of zorgleraar uit tijdens je overleg.
Motivatie en welbevinden op afstand
Zelfregulerend leren op afstand

Veel teams begonnen samen les te geven om een leerlingen meer eigenaarschap te geven in hun leerproces. Leerlingen leren plannen en hun werk zelfstandig te maken. Door corona komt dit in een stroomversnelling. Hoe kan je dit op afstand ondersteunen?

  • Besef eerst en vooral dat zelfstandig leren een vaardigheid is die veel ondersteuning nodig heeft. Je wordt niet geboren met strategieën om te plannen en organiseren, je moet die leren, Tim Surma leg uit hoe.
  • Zorg voor eenheid in instructie, zodat leerlingen daar niet over struikelen om te begrijpen wat ze moeten doen (taakkennis). Maak afspraken over de te gebruiken tools voor instructie en oefeningen, gebruik pictogrammen en hanteer duidelijke, heldere zinnen. Zorg voor een prikkelvrije bladspiegel, ook in digitale oefeningen. Vraag hulp van je ondersteuner.
  • Ondersteun leerlingen met dag- en weekplanners. Differentieer daarin: sommige leerlingen kunnen aan de slag met een lege weekplanner, die ze zelf invullen zodat ze hun werk leren inplannen, anderen hebben daar ondersteuning voor nodig. Voor een grote groep leerlingen zal dit te hoog gegrepen zijn, zij hebben een planning als houvast nodig. Te veel autonomie vertraagt leerprocessen!

Ik wens jullie heel veel moed. Breng me zeker op de hoogte als je zelf teamteachen op afstand organiseerde en mooie inzichten had! Zo leren we van elkaar.

Heb je ondersteuning nodig, vandaag of morgen, geef me een seintje. Ook op afstand denk ik graag met jullie na over de organisatie van samen lesgeven. Alleen gaat het sneller, samen gaat het beter.

Lisa

Lisa

Lees meer

Het doel van teamteachen

06/05/2020

Inclusief leren, Geïntegreerd leren, 

Zelfregulerend leren, Motivatie, Professionalisering

Het doel van Teamteachen

Het is even stil geweest rond Dagelijks Leren, lees hier waarom. Het is echter absoluut niet stil geweest rond teamteaching. Een vijftal jaar geleden had ik de eer deel te mogen uitmaken van een van de eerste ploegen die via co- en teamteaching lesgaf, vandaag zijn er weinig scholen in Vlaanderen en Brussel er niet op z’n minst over hebben nagedacht. En zoals bij elke nieuwe methode, zijn er groeipijnen.

Wanneer ik in scholen kom, draag ik de stempel van ‘die van co- en teamteaching’ (ik heb die mezelf gegeven, natuurlijk). Dan krijg ik vaak klachten over hoe het toch niet de gewenste effecten heeft. Het is toch een pak meer werk dan gedacht. De leerlingen hebben het moeilijk met de drukte in de klas. Leren zij nu wel echt beter dan daarvoor? Ik vind al deze vragen relevant, maar blijf toch veel voordelen van de werkvorm zien.

In mijn opzicht is teamteaching een werkvorm waarmee je ontzettend veel doelen kan bereiken. En net zoals alle werkvormen, moet die onderhevig zijn aan voortdurende evaluatie. Dat is de eerste vraag die ik stel wanneer ik scholen hoor dromen over de implementatie ervan: waarom willen jullie teamteachen?

Het heeft vaak te maken met kunnen inspelen op de grote diversiteit in de groepen, of leerlingen meer eigenaarschap in hun leerproces geven, of individuele feedback kunnen geven. Soms kiezen scholen vooral voor de professionalisering van hun team: leerkrachten die samenwerken, leren van elkaar.

Pas als je je doel hebt scherpgesteld, kan je de methode beginnen vormgeven. Werk je vakoverstijgend of met een parallelcollega? Op welke manier kan je coöperatieve werkvormen inzetten, of je wil je toch liever focussen op een heldere instructie in kleine groepen?

Vooraf een duidelijk doel beschrijven helpt bij de evaluatie – is de school nu geslaagd in haar opzet of niet?

Met welk doel teamteachen jullie? Ik ben heel benieuwd jullie reacties te lezen en te bundelen. Ik geloof dat we hier veel uit kunnen leren! Wie vijf minuutjes tijd heeft, nodig uit om deze korte vragenlijst in te vullen. Alvast bedankt!

Lisa

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

De winnaars van inclusief onderwijs

06/10/2019

Inclusief Leren

De winnaars van inclusief onderwijs

Leraars en ouders van kinderen die inclusief onderwijs volgen wachten nagelbijtend af: op welke manier zal het nieuwe begeleidingsdecreet verschillen van het M-decreet? Akkoord, dat decreet heeft niet geleid heeft tot kwalitatief inclusief onderwijs en is aan grondige hervorming toe. Vorig jaar schreef ik mijn frustratie van me af in een stuk dat ik de titel ‘De slachtoffers van het M-decreet’ gaf. Ik was net mijn vijfde leerling van dat schooljaar verloren. Dat is in de realiteit bijna even dramatisch als het klinkt: vorig schooljaar zijn er vijf leerlingen in mijn klas terechtgekomen die door een gedrag- of leerprobleem aangepast onderwijs nodig hadden en aan wie we dat niet konden geven. Ik geloof dat mijn school alles gedaan heeft om hen dat te bieden, maar de vele vergaderingen, procedures en verslagen hebben het niet mogen baten. De manier waarop expertise en aangepaste begeleiding gebundeld worden in externe ondersteuningscentra, werkt niet.

Ik heb niets gedaan met de tekst die ik toen schreef. Ten eerste omdat het bijzonder bitter en weinig constructief was. Ik wil geen enkele CLB-medewerker of ondersteuner kwetsen, velen onder hen weten ook niet meer wat mag en wat niet. Ten tweede omdat ik niet wou overkomen als een criticaster van inclusief onderwijs. Mensen die me kennen, weten dat ik al tijdens mijn vrijwilligerswerk op het speelplein de grootste inclusiefan ben. Simpel gezegd is inclusie op school: excellent onderwijs voor iedereen, ongeacht de achtergrond of noden van een kind. Het is dus geen holle slogan over hoe iedereen gelijk en welkom is, het is een investering van expertise en middelen met als doel een volwaardige participatie van de meest kwetsbare mensen in onze samenleving.

Ooit werd co-teaching uitgevonden als methode voor inclusief onderwijs. Een leraar geeft les samen met een expert in leerproblemen, zoals een logopedist, een zorgondersteuner, een leerlingbegeleider of een leerkracht buitengewoon onderwijs. Bovendien organiseren veel Vlaamse en Brusselse scholen hun lessen tegenwoordig via teamteaching, door twee of meerdere reguliere leerkrachten samen te laten lesgeven. Ik doe het zelf al vier jaar en ervaar elke dag hoe we daardoor de brede basiszorg en verhoogde zorg gerichter kunnen bieden. Vorige week bezochten drie leerkrachten uit Montréal, Canada ons land om in Brussel en Luik scholen te bezoeken waar men teamteacht. Je mag die informatie even goed opnemen: blijkbaar ziet men België als een gidsland op dat vlak, het Finland van co-teaching. We bezochten samen klassen van een lagere en secundaire school, praatten met de leerkrachten en directies en hoorden een moeder van een jongen met specifieke noden. Co-teachen en teamteachen kan ingezet worden voor sterk inclusief onderwijs, maar wel onder deze voorwaarden:

  1. Men moet voldoende toegang hebben tot expertise en het liefst van al maakt een expert deel uit van het team. Vandaag werken de experten bij ondersteunings-netwerken die de leerkrachten tips kunnen geven, maar de samenwerking moet veel intensiever en op maat van het kind en de concrete leerstof. De expert moet een kind volgen gedurende zijn schoolcarrière en hem begeleiden vanaf de eerste schooldag. Ik hoorde ooit van een blind meisje dat in en reguliere school maanden moest wachten op aangepast materiaal, niet omdat de school het niet wou aanbieden, maar omdat ze de expertise niet hadden en de procedure om ondersteuning aan te vragen, duurde lang. Als ik dit hoor, krijg ik kippenvel.
  2. De ondersteuning gebeurt op het niveau van de leerling. De expert draagt de verantwoordelijkheid de leerstof aan te passen aan de noden van het kind en begeleidt het kind intensief. Bovendien draagt in een ideale situatie de expert verantwoordelijkheid over de klas, samen met de leraar en ondersteunt hij bij algemeen klasmanagement en leren. Vandaag is de reguliere leerkracht eindverantwoordelijke voor zijn klas, inclusief alle leerlingen die een aangepaste didactiek nodig hebben. Niemand houdt dat vol.
  3. Ook leraars moeten begeleid worden en dat kan wanneer de expert en de leraar intensief samenwerken. Aanpassingen voor een leerling met een leerstoornis komen vaak de meerderheid van de klas ten goede. Zo heeft een kind met autisme nood aan structuur, wat geldt voor de meerderheid van kinderen en jongeren. De expert kan de leraar daarin begeleiden. Vandaag werken de ondersteuners vraaggestuurd en moet een leraar een zelf via kafkaiaanse procedures bewijzen dat het kind ondersteuning nodig heeft. Een leraar is niet opgeleid om zorgnoden te analyseren, laat staan duidelijk te formuleren waar het kind nood aan heeft. Hier komt de expertise van een ander aan te pas. Een noodkreet van een leraar (“Dit kind heeft hulp nodig die ik niet kan geven!”) zou voldoende moeten zijn om er meteen mee aan de slag te gaan.
  4. Ouders zijn volwaardige partners van het team en de samenwerking moet intens zijn. Zij kennen hun kind het beste en kunnen veel advies geven over wat hun zoon of dochter nodig heeft en wat hen kan motiveren. Geen enkele keuze kan gemaakt worden zonder hen daarbij te betrekken. Ouders die wel of niet voor inclusie kiezen, doen dat meestal vanuit een visie. We mogen hen niet zien als de lastposten die de beperkingen van hun kind niet zien, wel als mensen die de best mogelijke opvoeding willen.
  5. Inclusief onderwijs lukt alleen wanneer kinderen met noden volwaardig participeren in de klas. Het aangepaste onderwijs gebeurt dus niet tijdens een privé-sessie in een lokaaltje tijdens de speeltijd, het gebeurt in de klas, op de speelplaats, in de refter, op uitstap, …

En zo kennen we op school ook een aantal winnaars van inclusie. Toffe jongeren die schoollopen met een vaste begeleider, die deelnemen aan zo goed als alle lessen, met ouders die meer dan actief deelnemen aan het schoolgebeuren en waar er eentje binnenkort van afstudeert. Net zoals er niets pijnlijker is als een leerling niet kunnen helpen, zo iets er niets mooier dan een jongere zien schitteren. Jammer genoeg zijn deze jongeren winnaars dankzij de ouders en de leerkrachten, die zich meer dan 100% inzetten. Zij verdienen meer steun en ja, dat kan alleen met meer middelen.

Lisa

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

36 seconden.

15/03/2019

Inclusief Leren, Motivatie

36 seconden

Van de grond tot aan de dertiende verdieping doet de lift in de Coovi-toren er exact 36 seconden over. Ik hoor mijn collega’s er geregeld over klagen: liften doen wel vaker niet wat je van hen verlangt, zeker niet tijdens spitsuren. V. en ik zagen er een kans in om met onze leerlingen te oefenen op de elevator pitch. En die 36 seconden leerden me veel.

Een pitch is een ultra-korte presentatie van jezelf. Het idee is even simpel, als boeiend. Wat als de baas van je droombedrijf, een potentiële nieuwe klant of een meer alledaagse held bij jou in de lift stapt, dan heb je x aantal verdiepen om jezelf voor te stellen op zo’n manier dat je liftgenoot geprikkeld is om meer te weten.

Pitchen is echt niet eenvoudig. Je moet er de kunst van het schrappen voor onder de knie krijgen. Ik nam onlangs deel aan een evenement waar verschillende ondernemers elk een minuut kregen om hun idee te pitchen. De eerste pitch duurde 20 minuten en rond 23u waren we nog niet halfweg. Woensdag breng ik mijn verhaal nogmaals op de Mystery on Stage. Ik bereid me daar vandaag op voor door mijn blad vol te schrijven en daarna alle overbodigheden weer te schrappen.

Kijk. Volwassenen horen zichzelf graag praten. Volwassenen die een platform krijgen om over zichzelf te babbelen, perk je best in.

De elevator pitch is ook een krachtige spreekoefening om met je leerlingen uit te voeren. Schrappen kan je niet vroeg genoeg leren en een boodschap beklijvend overbrengen is geen nutteloze vaardigheid in deze maatschappij. Tijdens de taaldag van onze school kropen we dan ook met een achttal pubers in die lift, om iedereen gedurende 36 seconden een platform te geven. Groot was onze verbazing dat het rond verdieping acht al stil werd.

Het is toch bijzonder frappant dat de gasten die tijdens de les geen minuut kunnen zwijgen, geen 36 seconden kunnen volpraten wanneer ze over zichzelf moeten spreken. Het brak mijn hart hoeveel jongeren het tijdens de voorbereiding al lastig hadden met de vraag: ‘Waar ben je goed in?’.

Niks, mevrouw.

Wanneer ergens in hun opvoeding leerden ze dat? Dat de niks konden. Dat ze het platform van 36 seconden niet waard waren. Dat ze de hele dag door konden tetteren, behalve wanneer iemand echt luisterde?

Ik overdrijf wellicht. Het was een workshop met een groep jongeren en leerkrachten die elkaar niet goed kenden en voor zo’n groep spreken is altijd best spannend. Maar de les die ik eruit leer blijft plakken: met jongeren stilstaan bij waar ze goed in zijn en hen pushen dit luidop te zeggen is veel waard. Hopelijk worden ook zij allemaal volwassenen die maar niet kunnen zwijgen over zichzelf.

Lisa

P.S. Ik ging zelf spreken op Mystery On Stage van 2019 in Hasselt. Het Mysterie van Onderwijs biedt jaarlijks een podium voor 10 mensen met een boeiend onderwijsidee.

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer