Teamteachers versus de coronaverschillen
1 september dit jaar was vreemd, de nacht ervoor sliep ik voor het eerst sinds lang heel rustig zonder dromen over vergeten lesvoorbereidingen of gehackte beamers. Ik werk momenteel voltijds als procesbegeleider in het onderwijs. Leuk, druk, grondig. Maar, lieve leerkrachten, laat je door niemand iets wijsmaken. Geen enkel werk vraagt zoveel, zo vaak en zo tegelijk van jou, als de job van de leraar. Ik sta nog altijd te kijken van hoeveel deugd het doet een koffiepauze te nemen aan een tafel en niet aan een kopieermachine of een vraag te stellen aan een collega zonder dat 7 leerlingen tegelijk je aandacht nodig hebben.
Ik heb nu ook meer tijd om me echt te verdiepen in de voordelen van teamteaching. Tijdens de lockdown was ik even bang dat de werkvorm weinig toekomst had, nu grote klassen uit den boze waren. Niets bleek minder waar. Vandaag is teamteaching gegeerde dan ooit.
De maanden afstandsonderwijs hebben de verschillen tussen onze leerlingen groter gemaakt en leerkrachten moeten zich dubbel inzetten om achterstand in te halen én nieuwe leerstof aan te brengen. Toen ik leerkracht was, probeerde ik altijd bij te leren over differentiëren. En wat zo vaak door mijn hoofd schoot, was: “Wauw, ik zou zo graag meer inspelen op die verschillen in mijn klas, maar dat lukt gewoon niet. Ik ben ook maar een mens.”
Ik geloof er sterk in dat teamteaching een werkvorm is die zich er uitstekend toe leent krachtig te kunnen differentiëren. Ik geef graag enkele voorbeelden.

1. teamteachers die effectief lesgeven
Wanneer je als leraar impact wil hebben op het leren van je leerlingen, moet je eerst even stilstaan bij de bouwstenen van effectieve didactiek. Je zal niet verschieten, deze bouwstenen lijken heel vanzelfsprekend. Als teamteacher zag ik het een beetje als een voorwaardenlijstje. Hoe krachtig onze manier van lesgeven ook leek, als we bij het teamteachen een stap zetten die tegen de inzichten inging, sloegen we de bal mis. Differentiëren begint dan ook bij een aanpak waarmee je de meerderheid van je leerlingen meehebt.
Als je bijvoorbeeld sterk wil inzetten op individuele leerpaden en oefeningen ontwikkelt die de leerlingen zelfstandig moeten maken, maar je vergeet heldere instructie in te plannen, sla je de bal mis. Je ontneemt je leerlingen een werkvorm met ontzettend veel impact.
2. teamteachers die differentiëren
Met deze brede basiszorg heb je nog niet ingespeeld op de grotere verschillen in je klas. De verschillen in wat een leerling kan, wil of nodig heeft zijn er altijd al geweest en werden door corona alleen maar groter.
Hier zijn enkele werkvormen of technieken om te differentiëren waar teamteaching zich uitstekend toe leent.
Leerlingen slim groeperen
Varieer in groeperingsvormen, zowel in de samenstelling (homogeen of heterogeen) of de grootte van de groepen. Het voordeel van samenwerkend lesgeven is dat elke groep begeleid kan worden door een leraar.
Kies slim voor een organisatievorm van teamteaching:
- Parallelle teamteaching: meerdere leraars geven dezelfde les, leerlingen genieten van de voordelen van een kleine groep. Je kan dezelfde leerstof met een andere werkvorm of medium aanbrengen en leerlingen laten kiezen.
- Sequentiële teamteaching: werk met een rotatiesysteem en laat leerlingen in kleine groepen verschillende lessen volgen bij verschillende leraars.
- Hoekenwerkmodel: leerlingen werken zelfstandig of in groepen aan verschillende hoeken of taken, de ene leerkracht houdt het overzicht en de andere leerkracht ondersteunt een groepje leerlingen die extra ondersteuning of een uitdaging nodig hebben.
In een andere blog zal is concreter ingaan op teamteachen in graadsklassen of andere vormen van klasdoorbrekend werken.
Sporenmodel
Verschillende modellen hebben een verschillend aantal sporen. De eerste stap is eerst dat de leraar een korte en heldere instructie geeft van de nieuwe leerstof en dat leerlingen dan hun niveau bepalen. Dat kan door een korte test of door ondersteunde zelfreflectie. Daarna worden de leerlingen in verschillende groepen of sporen onderverdeeld.
- Groep 1 kan zelfstandig aan de slag met de oefeningen.
- Groep 2 ook. Zij worden uitgedaagd door een moeilijker pakket, of doordat hen gevraagd wordt hun medeleerlingen te ondersteunen.
- Groep 3 krijgt verlengde instructie van een leraar, terwijl de andere leraar het zelfstandig werk ondersteunt.
Preteaching
Selecteer met je collega’s de kennis en vaardigheden die de leerlingen onder de knie moeten hebben om een nieuw leerstofonderdeel te begrijpen. Eén van de teamteachers kan een groepje leerlingen op voorhand begeleiden, bijvoorbeeld door een tekst samen te lezen of school- of vakwoordenschat te gebruiken. Door teamteaching hoef je dit niet buiten het klaslokaal of na de lestijd te doen.
Verschillende werkplaatsen
Klasgroepen van teamteachers worden meestal samengesteld door klassen van verschillende leerjaren of parallelklassen in één groep te plaatsen. Daardoor zijn klassen van teamteachers iets groter en kunnen de leraars nadenken over de inrichting van hun klaslokaal. Hier zijn enkele ideetjes:
- instructielokaal
- hoek voor zelfstandig werken
- stille, prikkelvrije boxen
- zetelruimte voor individuele of klassikale reflectiegesprekken
- ruimte voor samenwerkend leren
- computerruimte, waar leerlingen via laptops en tablets informatie kunnen opzoeken.
Voorzie ook materiaal dat leerlingen kunnen gebruiken als hulpmiddel, zoals
- stappenplannen en weekplanners
- verbetersleutels
- hulpkaarten
- ondersteunende software
- woordenboeken, atlassen, rekentoestellen, …
Maak duidelijke afspraken met je collega’s en leerlingen over hygiënisch gebruik van materiaal, verluchten van de grote ruimte, afstand houden en wandelen in de klas.
Flipping the classroom
Nu we door het afstandsonderwijs allemaal geleerd hebben hoe je sterke instructiefilmpjes kan maken, kan je die ook slim inzetten. Leerlingen kunnen thuis of tijdens het zelfstandig werk een instructiefilmpje bekijken, voor ze samen met de leraar de leerstof toepassen of inoefenen. Dezelfde filmpjes kunnen gebruikt worden om achteraf leerstof te herhalen. Sommige scholen kiezen voor een vorm van teamteaching om vakdoorbrekend te werken. Dan komt het wel eens voor dat je een klasgroep ondersteunt die een oefening maakt voor een vak dat je zelf niet geeft. Via de filmpjes kan je leerlingen de correcte instructie laten volgen en zodat je zelf geen halfbakken uitleg moet geven. Volg het filmpje met de leerling en stel luidop vragen of model hoe je zelf aan de slag zou gaan met de oefening. Zien leren doet leren.
3. Conclusie
Wacht? Deze werkvormen zijn toch niet uitsluitend geschikt voor teamteachers? Nee, natuurlijk niet. Maar ik vond een sporenmodel altijd zo moeilijk om alleen uit te voeren. Wanneer leerlingen op verschillende werkplaatsen aan de slag gingen, vond ik het best spannend om het overzicht en klasmanagement te bewaren. Ik was ook maar een mens.
Leerkrachten moeten veel en vaak en tegelijk. Via teamteaching kan je de taken verdelen en samen sterker staan. Fijn schooljaar!
Lisa
Aan de slag?
Dagelijks Leren ondersteunt je school in trajecten op maat. Lees erover of neem contact op voor meer informatie.
Meer weten?
Ik probeer mijn bronnen bij te houden op de pagina Team Teach – onderzoek (scroll naar onderaan de pagina)
De belangrijkste inspiratiebronnen voor deze blog waren:
Teamteachers die effectief lesgeven:
Teamteachers die differentiëren
- Coubergs, C. , Gheyssens, E., Engels, N. & Struyven, K. (2015). Ieders leer-kracht. Binnenklasdifferentiatie in de praktijk. Acco, Leuven.
- Klasse: ‘Differentiëren, hoe begin je eraan?’ (Josfien Demey, 1 februari 2018)
- Schoolmakers: e-course Leren Differentiëren
- Steunpunt Diversiteit en Leren.
- Vandenbranden, K. Homogene of heterogene groepen? Op Duurzaam Onderwijs.






