Mentor teamteacher

11/02/2021

Professionalisering

Teamteacher / mentor

Gisteren begon mijn opleiding tot stress- en burnoutcoach en mijn batterij is weer wat opgeladen. Ik heb de naam van Dagelijks Leren zeer goed gekozen, want er is weinig dat me meer energie geeft dan leren. En ik denk niet dat ik de enige leer-nerd in het onderwijs ben. Voor mij is de link tussen teamteachen (of een andere vorm van samenwerkend lesgeven) en veerkracht héél duidelijk. Teamteachers steunen elkaar en leren van elkaar. Ik ga dat in de komende blogs proberen verduidelijken.

Laten we beginnen bij het begin: hoe kunnen we leraren in opleiding en nieuwe leraars op je school via teamteaching begeleiden? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze niet alleen sterke leraars worden, maar ook dat ze veerkrachtig en in verbinding met een team aan het werk gaan. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze met goesting blijven lesgeven?

Teamteaching in een stage

Waarom?

Meer en meer lerarenopleiders kiezen voor co- of teamteaching tijdens de stage van de studentleerkrachten. Daar zijn twee belangrijke redenen voor.

Veel scholen kiezen voor de werkvorm. We willen de nieuwe generatie leraars grondig voorbereiden op een deze onderwijsrealiteit.
We willen via teamteaching meer leerkansen bieden. Door samen lessen voor te bereiden en te geven, leren studenten van elkaar en kunnen ze taken en verantwoordelijkheden delen.

Hoe?

De teams zijn op verschillende manieren samen te stellen.

Twee of meerdere studenten-leerkrachten teamteachen (duo-stages).
Een student teamteacht met een leraar of lerarenteam (stagebegeleider)
Een student teamteacht met een lerarenopleider of mentor van de opleiding*.

*bijvoorbeeld voor studenten die niet geslaagd zijn voor een stage en een tweede keer aan de slag gaan met intensieve ondersteuning van een mentor.

Zij kiezen vaak voor één van deze organisatievormen:

Observatiemodel. Eén leerkracht geeft les, de andere observeert. Dit kan in beide richtingen ingezet worden, de mentor of de student observeert. Dit model past in de ‘klassieke’ manier waarop stages georganiseerd worden, maar als ze passen in een sterk geheel van teamteaching, kan het sterke voordelen hebben. Zo kan een student de gang van zaken in een klas waarin teamteachers met flexibele leertrajecten werken observeren, voordat hij zelf in het team stapt.
De teamteachers kunnen kiezen voor andere vormen van teamteaching, waarin beide leerkrachten in dezelfde ruimte blijven. Op die manier kan de mentor de student-leerkracht kan blijven observeren om feedback te kunnen geven, of kan de student participatief observeren. In het kader van duo-stages gaan beide stagiaires samen aan de slag en kunnen ze achteraf op hun lessen reflecteren, met of zonder hun mentor. Het kan zijn dat de ene leraar de les geeft en de andere leraar leerlingen ondersteunt (coachingsmodel), meerdere leerkrachten de les samen geven en wisselend de leiding nemen en elkaar aanvullen (interactief model) of de teamteachers samen een hoekenwerk organiseren waarin ze elk een eigen hoek begeleiden.
Teamteachers kunnen kiezen voor een model waarin elke leraar een les in een eigen ruimte geeft. Doordat de leerkrachten de les samen voorbereid hebben en de les ook samen zullen evalueren, wordt de student-leerkracht ondersteund maar neemt hij toch de touwtjes in eigen handen. Dit kan via parallelle teamteaching, wanneer de teamteachers dezelfde les aan een kleiner groepje leerlingen geven, of sequentieel teamteachen, wanneer elke leraar een eigen les geeft en de leerlingen doorschuiven. Een teamteacher kan ook een groepje leerlingen begeleiden voor remediëring of verdieping, terwijl de andere de grote groep begeleidt (ondersteuningsmodel).
In de meeste opleidingen raadt men aan om de verantwoordelijkheid gradueel op te bouwen.

Aandachtspunten

Enkele studenten gaven aan dat de stage via teamteaching hen niet voorbereidde op het echte werk, omdat ze tijdens de stage steeds konden rekenen op een ander voor het opnemen van taken en voor klasmanagement. Daardoor hadden ze een onrealistisch beeld van de job. Voorzie dus naast duo-stages of stages in teamteaching ook stages waarin de student meer verantwoordelijkheden heeft.
Alles valt of staat bij een krachtige voorbereiding. Bespreek de lesdoelen, de inhoud en de werkvorm, maar zeker ook de manier waarop jullie de orde in de groep willen houden, welke waarden belangrijk voor je zijn, hoe de taken ter voorbereiding verdeelt, …
Prik een moment voor de voorbereiding en voorzie voldoende tijd tussen de voorbereiding en de les.
Ook al is er vaak niet echt sprake van een gelijkwaardigheid tussen de teamteachers omdat de ene leerkracht de andere zal evalueren, is het belangrijk dat de student-leerkracht geen assistent wordt. Teamteachen is krachtig wanneer de talenten van beide leerkrachten ingezet worden.
Een feedbackgesprek na een les gaat over hoe de teamteachers de les samen aangepakt hebben. Spreek tijdens zo’n gesprek dus in de wij-vorm en focus op de leerlingen. Is het leerdoel bereikt? Was de werkvorm doelgericht? Hoe verliep de communicatie tussen leerkrachten en leerlingen? Wat was het effect op de groepsdynamiek?
Stel jezelf als mentor open om ook feedback te ontvangen. Je zal er zelf veel van leren! Bovendien leert een student enorm veel wanneer hij zelf feedback kan formuleren, zowel op didactisch vlak als op communicatief vlak.
Maak gebruik van deze tijd om samen aan praktijkonderzoek te doen. Studenten moeten zich tijdens verschillende fasen van hun studie verdiepen in een aantal thema’s. Dit is de uitgelezen kans om samen met de mentor een thema selecteren waar de teamteachers in willen groeien. De student kan achtergrondinformatie opzoeken en een nieuwe aanpak voorstellen, samen uittesten en de resultaten evalueren.

Teamteaching in aanvangsbegeleiding

Waarom?

Teamteachen in de eerste jaren op een nieuwe school heeft drie voordelen.

Teamteachen is een krachtige manier om te leren, zowel voor de nieuwe leraar als voor de ervaren leraars die in contact komen met nieuw talent.
De nieuwe collega wordt gemakkelijker is een lerarenteam opgenomen, als hij meteen aangemoedigd wordt om samen te werken met een collega.
Dit kan een impuls zijn voor het hele schoolteam om de deuren open te zetten en ook als ervaren leraar de leren van een collega.

Hoe?

De manier waarop er samen wordt lesgegeven, hangt af van het doel. Een mentor kan dit met de nieuwe leraar bespreken.

Wil de nieuwe leraar een extra paar ogen in zijn klas en feedback op de aanpak, dan kan een mentor of andere ervaren collega observerend teamteachen tijdens een les en achteraf samen nabespreken. Klasmanagement blijkt vaak een van de grootste uitdagingen voor startende leraars. Het is een onderwerp waar je moeilijk over kan leren in boeken of nascholingen. Vaak helpt het als een collega meekijkt. De kans bestaat dat die iets opmerkt dat je zelf nog niet gezien had. Je kan er ook voor kiezen een les op te nemen en samen te bekijken.
Een startende leraar kan ook via een collegiale visitatie of hospiteerbeurt observeren bij een collega. Hij bespreekt zijn uitdaging met zijn mentor: wil hij leren hoe andere collega’s een klas aanpakken? Wil hij meer te weten komen over coöperatieve werkvormen? Wil hij een heldere instructie over een bepaald lesonderwerp horen bij een parallelcollega? De mentor geeft enkele namen door van geschikte collega’s.
De startende leerkrach kan sporadisch samenwerken met een collega’s, bijvoorbeeld bij een klas- of vakoverstijgend project. Hij kan ervoor kiezen in die samenwerking niet alleen in te zetten op het project, maar ook op zijn eigen leerproces door na de lessen feedback te vragen aan de collega.
Sommige scholen kiezen ervoor een aantal ervaren leraars – bijvoorbeeld het zorgteam – in te schakelen als ‘vliegende teamteacher‘. Zij gaan enkele keren teamteachen met een nieuwe collega.
Een beleid kan ervoor kiezen startende leerkrachten steeds te paren aan een ervaren collega, waardoor zij een schooljaar lang samen voor de klas staan. Op die manier kunnen de taken verdeeld worden en kan de startende leraar zich focussen op de band met de leerlingen, het klasmanagement en de didactiek zonder overdonderd te worden door administratie. De ervaren collega kan het voortouw nemen in de opmaak van de agenda, het jaarplan en andere taken die als planlast worden ervaren.
Startende leraars kunnen ook op andere gebieden gekoppeld worden aan een ervaren collega, bijvoorbeeld om als duo gesprekken met ouders te voeren, klassenraden voor te bereiden of titularistaken op te nemen. Als het beleid wil dat de duo’s deze taken samen voorbereiden en evalueren om eruit te leren, moet daar tijd en ruimte voor voorzien worden.

Aandachtspunten

De meeste startende leerkrachten hebben een mentor op school, maar het teamteachen hoeft niet met de mentor te gebeuren. De mentor kan wel ondersteunen door een collega aan te raden of de samenwerking op te volgen.
Sporadische teamteaching en collegiale visitatie kan ook op een heel informele manier plaatsvinden, wanneer een startende collega tijdens springuren binnenspringt in een andere les. Bespreek dit natuurlijk goed met je collega’s.
Teamteachen om te professionaliseren is iets waar ook ervaren leerkrachten veel aan kunnen hebben. Mentoren, verspreid het woord en moedig het hele schoolteam aan om de deuren open te zetten voor elkaar.
Maak goede afspraken over rollen, taken, tijdstippen, verwachtingen, … Geef als startende leraar aan waar je aan wil werken, zodat je collega achteraf gerichte feedback kan geven.
Streef naar gelijkwaardigheid. Een ervaren collega heeft een volle rugzak en kan via sterke feedback een startende collega helpen groeien, maar hij is niet verantwoordelijk voor de evaluatie. Speel geen doorgeefluik voor de directie en als je dat wel doet, communiceer er transparant over. Luister ook naar wat de nieuwe leerkracht aandraagt en behandel hem niet als een hulpje.