Lisa Verhelst ‣ Dagelijks Leren

sep, 2021

It takes a team to teach – wie ben ik?

20/09/2021

Professionalisering

It takes a team to teach

"Wie ben ik?"

We beginnen samen te erkennen dat ‘it takes a village to raise a child’. Ouders zouden er niet alleen voor moeten staan in de opvoeding van hun kinderen. Op dezelfde manier delen meer en meer leerkrachten de verantwoordelijkheid voor hun klassen en leerlingen met een collega. ‘It takes a team to teach!’ In deze blogreeks onderzoeken we verschillende stappen in teamwerk. In de eerste blog zoomen we in op het individu: als ik begrijp wie ik ben en wie mijn collega is, groeit ons teamwerk.

Hoe denk ik, hoe handel ik?

Herken je dat ook? Je collega lijkt het werk steeds anders aan te pakken dan jij. Op een overleg hebben jullie een andere evaluatie over hoe een les verlopen is of of die attitude van die leerlingen oké was of niet. Dat is vaak leerrijk en de verschillende standpunten zijn net de kracht van teamteaching en samenwerkend lesgeven. Maar soms is het verwarrend. Vooral omdat wij niet de juiste taal hebben om over die verschillen in denken en handelen te praten.

Wat kan je team doen?

Creëer een gemeenschappelijke taal. Er zijn verschillende screenings en zelfreflectietesten die je helpen om je eigen denken en handelen in kaart te brengen. Persoonlijkheid valt natuurlijk niet in een letterwoord of en kleur samen te vatten, maar het helpt om menselijke trekjes te herkennen en benoemen. Een voorbeeld van zo’n kader, is het materiaal van Insights. Gebaseerd op de theorie van Carl Gustav Jung werden vier categorieën benoemd. Je kan onderzoeken of je een rode, gele, groene of blauwe denker en handelaar bent, of een gele denker met een stevige portie blauw.

Het doel hiervan is niet mensen in een hokje duwen, maar proberen begrijpen waarom jij zus denkt en handelt en je collega zo. Dat heeft als gevolg dat je heel open over verschillen kan praten. Bij Dagelijks Leren is Greet eerder geel en Lisa rood of groen. Hoe heerlijk is het om daarover te lachen als Greet weer eens zotte projecten heeft en Lisa de lat net iets te hoog legt.

Bovendien kan het spanning ontladen. Op momenten waarop we moe of gespannen zijn laten we ons namelijk van een andere kant zien. De kans om dat stressgedrag bij elkaar te herkennen en te weten wat die stress kan wegnemen is iets waar we vaker op kunnen inspelen.

Wat geeft mij energie?

Een andere manier om naar jezelf en je collega’s te kijken, is vanuit je talenten. Weet jij wat jouw talent is? Volgens Luk Dewulf kijk je dan best naar de activiteiten die je uren kan doen terwijl je helemaal in je flow bent. Meer nog, je krijgt er energie van! Je collega’s geven je er complimenten over en jij denkt: ‘Waarom, zo moeilijk is dat toch niet?’ Zou het niet mooi zijn als elk teamlid kan werken in zijn talent?

Wat kan jouw team doen?

Onderzoek jouw talenten en die van je collega’s. Dat kan door aan zelfreflectie te doen, maar twijfel niet om eens bij je collega’s te horen welke talenten zij aan jou koppelen. Zij zien vaak jouw blinde vlekken. Ook hier kan je gebruik maken van bestaand materiaal dat je een gemeenschappelijke taal geeft. Met de Talententoolbox van Dewulf en Beschuyt kan je via een vragenlijst je talenten identificeren.

Het doel hiervan is begrijpen hoe je voor jezelf en voor je team kan zorgen. Kunnen we rollen en taken verdelen aan de hand van deze talenten? Dat zou de kans verhogen dat jullie de goesting en veerkracht hoog houden.

Wat een voorbeeld!

Wij hebben prachtige ervaringen met dit thema. Mensen die hun eigen denken en handelen beter begrijpen en er open over kunnen praten met hun teamleden, krijgen vaak zo’n boost van zelfvertrouwen. Eigenlijk is het jammer dat we dit pas als volwassenen doen. Zou het niet mooi zijn om dit ook met onze leerlingen te doen? Kinderen en jongeren zijn nog in volle ontwikkeling, maar wij geloven wel dat het mooi is als een jongere vroeg een taal aangeleerd krijgt om zichzelf te begrijpen, ook als alles nog kan veranderen.

Maar vooral dit. Onderschat niet hoe mooi het voorbeeld is dat jullie je leerlingen hiermee geven! Jongeren die zien hoe een groep volwassenen zichzelf is en elkaar begrijpt in alle verschillen die jullie uniek maken, leren een levensles die je moeilijk kan overschatten.

Greet & Lisa

In de blogreeks volgt:

2. Wie zijn wij?

3. Hoe werken wij samen (cultuur)?

4. Hoe organiseren wij ons (structuur)?

Geboeid door dit thema? Vraag ondersteuning aan of doe mee aan onze wedstrijd!

Bronnen

Insights, brengt denken en handelen in kaart. www.insights.com
Ik kies voor mijn talent. Luk Dewulf en Peter Beschuyt.

Delen om te vermenigvuldigen

Facebook

Twitter

Lees meer

aug, 2021

It takes a team to teach

30/08/2021

Professionalisering

It takes a team to teach

Ben je er al klaar voor? Bijna 1 september. Meestal komt die datum met een dubbel gevoel. Ik voel spanning voor die ‘eerste’ werkdag, maar ook een tristesse omdat die mooie vakantieweken nu wel echt ten einde lopen. We hadden ze echt nodig om even te bekomen, maar als je een beetje zoals mij bent, heb je overal nieuwe lesonderwerpen gezien, lag je aan het strand met een onderwijsboek, kwam je leerlingen tegen of herwerkte je je lesmateriaal. Eigenlijk zie ik onszelf graag als thuiswerkende leerkrachten tijdens die ‘vakantie’.

Al staan we het liefst voor de klas of tussen onze collega’s om ervaringen en van mening te wisselen, nee? In geen enkele job kom je in contact met zoveel mensen in ontwikkeling als in het onderwijs. En die mensen in ontwikkeling, dat mag je erg ruim nemen. Natuurlijk denk je meteen aan je leerlingen, maar vergeet niet dat ook wij een leven lang leren. En als we weten dat leerlingen beter leren wanneer ze dat in interactie met elkaar en met de leraar doen, passen we dat principe dan ook op onszelf toe? Werken wij als leerkrachten voldoende in interactie met elkaar?

Volgens ons kan samenwerking een gigantische meerwaarde bieden op twee niveaus:

Voor de leraar kan teamwerk ervoor zorgen dat je iemand hebt om op te leunen. In een effectief team zet iedereen zijn talenten complementair in om een goed resultaat te behalen. Het is dus essentieel om te werken aan processen die ervoor zorgen dat elke leraar in een veilige maar uitdagende setting kan shinen.
Een team werkt effectief als hun focus de leerling is. De teamleden engageren zich om een gemeenschappelijk doel te bereiken en dat doel is altijd het welbevinden en het leren van onze kinderen en jongeren.

Toch merken we dat samenwerking in het onderwijs niet altijd vanzelfsprekend is. Als we aan een goede samenwerking denken, zien we ook altijd erg vredige teams voor ons. Misschien moeten we dat idee loslaten. Een goede samenwerking is gebaseerd op respect, maar je kan elkaar ook respecteren en toch een andere mening hebben. Dat het dan af en toe botst is iets wat we moeten leren accepteren. Meer nog, in die botsing kan net de magie zitten die het team nog effectiever maakt.

‘Hard op de inhoud, zacht op de persoon’.

Net omdat teamwerk in het onderwijs best wel uitdagend kan zijn, willen we jullie daarbij ondersteunen. En in september doen we er een schepje bovenop! Schrijf je met je team in voor onze wedstrijd en win een vorming voor jouw team. We tackelen deze onderwerpen:

1. Jij – Mindset is everything.

Elk team bestaat uit individuen. Wat motiveert jou? Hoe communiceer jij? Wat zijn de krachten en valkuilen van zo’n mindset?

2. Het team – Alleen gaat het sneller, samen gaat het beter.

Wanneer individuen samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken, worden jullie een team. Maar hoe zorg je ervoor dat je team effectief wordt?

3. De communicatie – Sometimes you win & sometimes you learn.

Wanneer jullie samen in gesprek gaan is het belangrijk rekening te houden met hoe je boodschap aankomt. Het geven van de boodschap moet aangepast zijn aan je ontvanger. Hoe pak je dat dan best aan?

4. De organisatie – Time to ‘Marie Kondo’

Samenwerken vraagt om een goede organisatie. Hoe organiseren jullie de samenwerking? We beginnen met wat we zeker willen behouden, wat we zullen weggooien en zoeken naar nieuwe voornemens!

Naar welke samenwerking kijk jij uit het komende jaar?

We weten dat het alleen sneller gaat, maar samen beter.

Greet

Delen om te vermenigvuldigen

Facebook

Twitter

Lees meer

jun, 2021

Enter Covid … en exit!

22/06/2021

Veerkracht – professionalisering

Enter Covid ... en exit!

Toen we in september aan dit schooljaar startten, dachten we vast allemaal hetzelfde: ‘eventjes doorbijten, ramen open, mondmaskers op, handen ontsmetten en … gaan!’ Het zou allemaal niet zo lang duren, dat virus zou wel snel verdwijnen.

En toen schrapten we uitstappen, gingen we naar vaste lokalen, bogen we het reftersysteem om, zagen we leerlingen nog maar deeltijds en zagen we onze collega’s enkel nog op scherm.

Enter Covid

Wij zijn ‘sociale beestjes’, wij leerkrachten. Je hebt er waarschijnlijk even hard van afgezien als ik. Geen glimlach of verwondering op de gezichten van de leerlingen, weken nodig hebben om je leerlingen bij naam te kennen (ze lijken ineens allemaal zo erg op elkaar), geen informele babbeltjes met de collega’s, … Het was me het jaar wel. Ze zeggen dat ogen spreken, maar daar ben ik niet meer van overtuigd. De rest van het gezicht heb ik toch ook graag in beeld om te begrijpen wat er zich afspeelt in die hoofden.

Waar ik zelf het meeste last van heb gehad? Ik miste de informele contacten. Dat is me dit schooljaar dan ook extra hard opgevallen en wel omwille van drie verschillende redenen.

De meest fantastische projecten ontstaan aan de koffiekar. Er wordt daar een zaadje geplant, we maken elkaar enthousiast waardoor het plantje kan groeien, we brainstormen wat en plannen een eerste officiële vergadermoment. En voila … iets nieuws is geboren. We omringen ons dan met inspirerende mensen en die ideeën geven ons goesting! Maar rond die koffiekar mochten we dit jaar niet meer staan. We werden ook een beetje mensenschuw: je weet maar nooit… Dus kwamen er minder van die momenten, zagen we minder kansen en gaven we elkaar minder energie.
“Hoe gaat het met je?” “Hoe is het met de kleinkinderen?” “Waar ga je naartoe in de zomervakantie?” Allemaal vragen die normaal aan diezelfde koffiekar gesteld kunnen worden, maar dit jaar minder beantwoord werden. De vragen die peilden naar sociale contacten of uitstappen waren zinloos en pijnlijk. Om op de vraag “Hoe gaat het met je?” te antwoorden, trok je best wat meer tijd uit. Maar die tijd ontbrak. We hielden afstand. Letterlijk en figuurlijk. Op onze school proberen we verbondenheid onder collega’s toch te stimuleren, maar dat is ons dit jaar minder goed gelukt. Al zijn er wel collega’s die overal mogelijkheden zien en lastige situaties probleemloos ombuigen. Goed dat we elkaar als team zelfs in dit jaar konden ondersteunen.

Ik hou ten slotte van informele babbeltjes met mijn leerlingen. Het geeft me de kans hen beter te leren kennen en daardoor aangepast les te geven. Met meer aandacht voor elk individu. Het geeft ons de kans het maximum te halen uit elke leerling. Ik vind het boeiend te luisteren naar hun hobby’s, de uitstappen die ze maken, de tradities die ze in de familie hebben, … Het geeft me veel info die ik naast hun resultaten graag gebruik om mee aan hun toekomst te bouwen. Dit jaar waren mijn gesprekjes minder frequent en ook minder diepgaand. Of toch bij de meerderheid van de leerlingen. Hobby’s moesten ze laten vallen, uitstappen gingen niet door, familie mocht niet op bezoek komen en dus leek elk gespreksonderwerp net iets minder boeiend. Ik ben klaar voor een jaar vol babbeltjes over koetjes en kalfjes!

... en Exit!

Dit jaar werden we geconfronteerd met nieuwe uitdagingen. Sommige scholen trokken aan de noodrem en deden hun uiterste best om niet te verdrinken. Andere scholen zagen hoe projecten die voor hen toekomstmuziek waren, in een stroomversnelling kwamen. We merkten hoe wendbaar leerkrachten en leerlingen zijn, we leerden massaal online lesgeven en vergaderen, we zagen hoe zelfsturend onze leerlingen kunnen werken, we zagen de voordelen van teamwork in.

Nu ik besef hoe belangrijk de informele gesprekken met mijn leerlingen en collega’s zijn, kan ik niet wachten om ze weer te voeren. Via Dagelijks Leren wil ik ze nu ook met jullie voeren. Ik kijk al uit naar welke uitdagingen volgend schooljaar voor ons in petto heeft!

Maar nu, mondmaskers af en diep in- en uitademen.

Als we ons ergens van bewust zijn, is het wel van hoe belangrijk zo’n goede ademhaling is. Ademen is hip!

Geniet van de vakantie. Je hebt het verdiend!

Zomerse groeten.

Greet

Delen om te vermenigvuldigen

Facebook

Twitter

Lees meer

mrt, 2021

Mentor teamteacher

11/02/2021

Professionalisering

Teamteacher / mentor

Gisteren begon mijn opleiding tot stress- en burnoutcoach en mijn batterij is weer wat opgeladen. Ik heb de naam van Dagelijks Leren zeer goed gekozen, want er is weinig dat me meer energie geeft dan leren. En ik denk niet dat ik de enige leer-nerd in het onderwijs ben. Voor mij is de link tussen teamteachen (of een andere vorm van samenwerkend lesgeven) en veerkracht héél duidelijk. Teamteachers steunen elkaar en leren van elkaar. Ik ga dat in de komende blogs proberen verduidelijken.

Laten we beginnen bij het begin: hoe kunnen we leraren in opleiding en nieuwe leraars op je school via teamteaching begeleiden? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze niet alleen sterke leraars worden, maar ook dat ze veerkrachtig en in verbinding met een team aan het werk gaan. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze met goesting blijven lesgeven?

Teamteaching in een stage

Waarom?

Meer en meer lerarenopleiders kiezen voor co- of teamteaching tijdens de stage van de studentleerkrachten. Daar zijn twee belangrijke redenen voor.

Veel scholen kiezen voor de werkvorm. We willen de nieuwe generatie leraars grondig voorbereiden op een deze onderwijsrealiteit.
We willen via teamteaching meer leerkansen bieden. Door samen lessen voor te bereiden en te geven, leren studenten van elkaar en kunnen ze taken en verantwoordelijkheden delen.

Hoe?

De teams zijn op verschillende manieren samen te stellen.

Twee of meerdere studenten-leerkrachten teamteachen (duo-stages).
Een student teamteacht met een leraar of lerarenteam (stagebegeleider)
Een student teamteacht met een lerarenopleider of mentor van de opleiding*.

*bijvoorbeeld voor studenten die niet geslaagd zijn voor een stage en een tweede keer aan de slag gaan met intensieve ondersteuning van een mentor.

Zij kiezen vaak voor één van deze organisatievormen:

Observatiemodel. Eén leerkracht geeft les, de andere observeert. Dit kan in beide richtingen ingezet worden, de mentor of de student observeert. Dit model past in de ‘klassieke’ manier waarop stages georganiseerd worden, maar als ze passen in een sterk geheel van teamteaching, kan het sterke voordelen hebben. Zo kan een student de gang van zaken in een klas waarin teamteachers met flexibele leertrajecten werken observeren, voordat hij zelf in het team stapt.
De teamteachers kunnen kiezen voor andere vormen van teamteaching, waarin beide leerkrachten in dezelfde ruimte blijven. Op die manier kan de mentor de student-leerkracht kan blijven observeren om feedback te kunnen geven, of kan de student participatief observeren. In het kader van duo-stages gaan beide stagiaires samen aan de slag en kunnen ze achteraf op hun lessen reflecteren, met of zonder hun mentor. Het kan zijn dat de ene leraar de les geeft en de andere leraar leerlingen ondersteunt (coachingsmodel), meerdere leerkrachten de les samen geven en wisselend de leiding nemen en elkaar aanvullen (interactief model) of de teamteachers samen een hoekenwerk organiseren waarin ze elk een eigen hoek begeleiden.
Teamteachers kunnen kiezen voor een model waarin elke leraar een les in een eigen ruimte geeft. Doordat de leerkrachten de les samen voorbereid hebben en de les ook samen zullen evalueren, wordt de student-leerkracht ondersteund maar neemt hij toch de touwtjes in eigen handen. Dit kan via parallelle teamteaching, wanneer de teamteachers dezelfde les aan een kleiner groepje leerlingen geven, of sequentieel teamteachen, wanneer elke leraar een eigen les geeft en de leerlingen doorschuiven. Een teamteacher kan ook een groepje leerlingen begeleiden voor remediëring of verdieping, terwijl de andere de grote groep begeleidt (ondersteuningsmodel).
In de meeste opleidingen raadt men aan om de verantwoordelijkheid gradueel op te bouwen.

Aandachtspunten

Enkele studenten gaven aan dat de stage via teamteaching hen niet voorbereidde op het echte werk, omdat ze tijdens de stage steeds konden rekenen op een ander voor het opnemen van taken en voor klasmanagement. Daardoor hadden ze een onrealistisch beeld van de job. Voorzie dus naast duo-stages of stages in teamteaching ook stages waarin de student meer verantwoordelijkheden heeft.
Alles valt of staat bij een krachtige voorbereiding. Bespreek de lesdoelen, de inhoud en de werkvorm, maar zeker ook de manier waarop jullie de orde in de groep willen houden, welke waarden belangrijk voor je zijn, hoe de taken ter voorbereiding verdeelt, …
Prik een moment voor de voorbereiding en voorzie voldoende tijd tussen de voorbereiding en de les.
Ook al is er vaak niet echt sprake van een gelijkwaardigheid tussen de teamteachers omdat de ene leerkracht de andere zal evalueren, is het belangrijk dat de student-leerkracht geen assistent wordt. Teamteachen is krachtig wanneer de talenten van beide leerkrachten ingezet worden.
Een feedbackgesprek na een les gaat over hoe de teamteachers de les samen aangepakt hebben. Spreek tijdens zo’n gesprek dus in de wij-vorm en focus op de leerlingen. Is het leerdoel bereikt? Was de werkvorm doelgericht? Hoe verliep de communicatie tussen leerkrachten en leerlingen? Wat was het effect op de groepsdynamiek?
Stel jezelf als mentor open om ook feedback te ontvangen. Je zal er zelf veel van leren! Bovendien leert een student enorm veel wanneer hij zelf feedback kan formuleren, zowel op didactisch vlak als op communicatief vlak.
Maak gebruik van deze tijd om samen aan praktijkonderzoek te doen. Studenten moeten zich tijdens verschillende fasen van hun studie verdiepen in een aantal thema’s. Dit is de uitgelezen kans om samen met de mentor een thema selecteren waar de teamteachers in willen groeien. De student kan achtergrondinformatie opzoeken en een nieuwe aanpak voorstellen, samen uittesten en de resultaten evalueren.

Teamteaching in aanvangsbegeleiding

Waarom?

Teamteachen in de eerste jaren op een nieuwe school heeft drie voordelen.

Teamteachen is een krachtige manier om te leren, zowel voor de nieuwe leraar als voor de ervaren leraars die in contact komen met nieuw talent.
De nieuwe collega wordt gemakkelijker is een lerarenteam opgenomen, als hij meteen aangemoedigd wordt om samen te werken met een collega.
Dit kan een impuls zijn voor het hele schoolteam om de deuren open te zetten en ook als ervaren leraar de leren van een collega.

Hoe?

De manier waarop er samen wordt lesgegeven, hangt af van het doel. Een mentor kan dit met de nieuwe leraar bespreken.

Wil de nieuwe leraar een extra paar ogen in zijn klas en feedback op de aanpak, dan kan een mentor of andere ervaren collega observerend teamteachen tijdens een les en achteraf samen nabespreken. Klasmanagement blijkt vaak een van de grootste uitdagingen voor startende leraars. Het is een onderwerp waar je moeilijk over kan leren in boeken of nascholingen. Vaak helpt het als een collega meekijkt. De kans bestaat dat die iets opmerkt dat je zelf nog niet gezien had. Je kan er ook voor kiezen een les op te nemen en samen te bekijken.
Een startende leraar kan ook via een collegiale visitatie of hospiteerbeurt observeren bij een collega. Hij bespreekt zijn uitdaging met zijn mentor: wil hij leren hoe andere collega’s een klas aanpakken? Wil hij meer te weten komen over coöperatieve werkvormen? Wil hij een heldere instructie over een bepaald lesonderwerp horen bij een parallelcollega? De mentor geeft enkele namen door van geschikte collega’s.
De startende leerkrach kan sporadisch samenwerken met een collega’s, bijvoorbeeld bij een klas- of vakoverstijgend project. Hij kan ervoor kiezen in die samenwerking niet alleen in te zetten op het project, maar ook op zijn eigen leerproces door na de lessen feedback te vragen aan de collega.
Sommige scholen kiezen ervoor een aantal ervaren leraars – bijvoorbeeld het zorgteam – in te schakelen als ‘vliegende teamteacher‘. Zij gaan enkele keren teamteachen met een nieuwe collega.
Een beleid kan ervoor kiezen startende leerkrachten steeds te paren aan een ervaren collega, waardoor zij een schooljaar lang samen voor de klas staan. Op die manier kunnen de taken verdeeld worden en kan de startende leraar zich focussen op de band met de leerlingen, het klasmanagement en de didactiek zonder overdonderd te worden door administratie. De ervaren collega kan het voortouw nemen in de opmaak van de agenda, het jaarplan en andere taken die als planlast worden ervaren.
Startende leraars kunnen ook op andere gebieden gekoppeld worden aan een ervaren collega, bijvoorbeeld om als duo gesprekken met ouders te voeren, klassenraden voor te bereiden of titularistaken op te nemen. Als het beleid wil dat de duo’s deze taken samen voorbereiden en evalueren om eruit te leren, moet daar tijd en ruimte voor voorzien worden.

Aandachtspunten

De meeste startende leerkrachten hebben een mentor op school, maar het teamteachen hoeft niet met de mentor te gebeuren. De mentor kan wel ondersteunen door een collega aan te raden of de samenwerking op te volgen.
Sporadische teamteaching en collegiale visitatie kan ook op een heel informele manier plaatsvinden, wanneer een startende collega tijdens springuren binnenspringt in een andere les. Bespreek dit natuurlijk goed met je collega’s.
Teamteachen om te professionaliseren is iets waar ook ervaren leerkrachten veel aan kunnen hebben. Mentoren, verspreid het woord en moedig het hele schoolteam aan om de deuren open te zetten voor elkaar.
Maak goede afspraken over rollen, taken, tijdstippen, verwachtingen, … Geef als startende leraar aan waar je aan wil werken, zodat je collega achteraf gerichte feedback kan geven.
Streef naar gelijkwaardigheid. Een ervaren collega heeft een volle rugzak en kan via sterke feedback een startende collega helpen groeien, maar hij is niet verantwoordelijk voor de evaluatie. Speel geen doorgeefluik voor de directie en als je dat wel doet, communiceer er transparant over. Luister ook naar wat de nieuwe leerkracht aandraagt en behandel hem niet als een hulpje.

Lisa

Meer weten

Voorbeelden van teamteaching in stages van de lerarenopleidingen van:

Afbeeldingen voor de vormen van teamteaching komen van Klasse.

Aan de slag?

Dagelijks Leren ondersteunt je school in trajecten op maat. Lees erover of neem contact op voor meer informatie.

Delen om te vermenigvuldigen

Facebook

Twitter

Lees meer

dec, 2020

De heerlijke chaos van het onderwijs

18/12/2020

Veerkracht

De heerlijke chaos van het onderwijs

Sinds oktober werk ik weer voltijds thuis. Ik geef digitale workshops, organiseer Skype-intervisies en Zoom mezelf te pletter. Dus toen mijn werkgever vroeg of ik wou ondersteunen bij de afname van een taalscreening, was dat een opluchting: eindelijk weer schoolbellen horen, hilarische kleuterverhalen horen en baden in de heerlijke chaos van het onderwijs.

Na twee dagen was ik pompaf. Ik heb altijd al geweten dat leerkracht zijn een drukke loopbaan is, maar dit contrast met thuiswerk voelde als een cultuurshock. De drukte zit ‘m niet alleen in de stapels werk, of in de onbetaalde uren, of in de zondagavonden met rode balpen. De heerlijke chaos van het onderwijs is een zee van geluiden en geuren en verwachtingen waar je ’s ochtends inspringt en ’s avonds pompaf uitklimt, terwijl je je afvraagt waar al die uren naartoe zijn gegaan.

Bovendien schoot ik in een paniek toen ik na die twee dagen in een school keelpijn en een snotneus kreeg. Had ik mij dan zo flink gehouden aan die lockdown, om na 2 dagen op de klasvloer dit boze virus dan toch opgelopen te hebben? Gelukkig was het een vals alarm, maar ik moet toch even bekomen.

Als leraar heb ik alle “leraars zijn helden”-boodschappen op het einde van schooljaren altijd wat irritant gevonden. Ik bedoel, ja wij zijn helden, geef ons middelen en zaag niet over onze vakantie en laat uw opmonterende citaten voor wat ze zijn. Nu ik zelf geen leraar meer ben, wil ik dit toch even kwijt:

Het nieuwe jaar zal nog veel onzekerheid meebrengen. Er zullen risicovolle beslissingen gemaakt worden. Draaiboeken en actieplannen zijn nog niet aan hun laatste update toe. Bedankt aan al het schoolpersoneel om de keet recht te houden. Bedankt om elke dag buiten de veilige muren van het thuiswerk te stappen en in het zee van heerlijke onderwijschaos te springen. Rust goed uit, want we hebben je glimlach, creativiteit en veerkracht binnenkort opnieuw nodig.

Lisa

Delen om te vermenigvuldigen

Facebook

Twitter

Lees meer

okt, 2020

Teamteaching en blended learning

07/10/2020

Professionalisering

Teamteaching en blended learning

Vorige week nam ik de heerlijke podcast De Leraarskamer van Buiten de Krijtlijnen op en onderweg naar huis, werd ik door Eva Dierickx uitgedaagd om een tekstje te schrijven over teamteachers en blended learning. Challenge accepted!

Ik ben zelf nooit een kenner geweest op vlak van blended learning. Om eerlijk te zijn heb ik altijd mijn twijfels gehad over extreme vormen van digitaal leren, omdat ik me afvroeg of we dan niet voorbij gingen aan aspecten die belangrijk zijn in een leerproces, namelijk contact met medeleerlingen en een leraar. Maar in een tijdperk waarin je niet anders kan dan je digitale angsten aan de kant te schuiven, leerde ik dat het internet ons veel te bieden heeft. Hoe kan je teamteaching ook online verderzetten? Hier is mijn poging om een aantal tips te formuleren.

Ten eerste moeten we even stilstaan bij de definitie van blended learning. Het is een combinatie van online en face-to-faceonderwijs. Het maakt gebruik van de krachten van beide werkvormen en kiest voor een positieve combinatie. Ten tweede blijven we ons standpunt herhalen: teamteaching is een werkvorm om verschillende doelen te bereiken, nooit een doel op zich. We bespreken deze doelen voor de twee aspecten van blended learning: het online gedeelte en het face-to-facegedeelte.

Online teamteachen

Online lesgeven vorm krijgen via digitale oefeningen die leerlingen zelfstandig maken, of via een digitale instructie (vb. een webinar, een live streaming, een Smartschool Live, …) Online lesgeven heeft een aantal voordelen. Je studenten hoeven zich niet te verplaatsen en kunnen hun leeractiviteiten autonoom inplannen. Daardoor zet je in op leermotivatie, veiligheid én werken aan digitale competenties.

Online teamteachen voor inclusief onderwijs

Teamteachers geven samen les om in te spelen op de verschillen in hun klas. Ze doen dat online door:

bij digitale lessen leerlingen onder te verdelen in kleine groepen via het gebruik van break-outrooms. Platformen als Zoom of Teams bieden de mogelijkheid aan deelnemers automatisch of manueel naar een kleine groep te sturen. Verdeel de groepen slim in en kies bewust voor heterogene groepen of niveaugroepen. Elke teamteacher kan een andere groep begeleiden.
leerlingen na een instructie een kleine digitale test voor te leggen. Gebruik het platform naar keuze, het kan zo gemakkelijk zijn als een Google Formulier. Stuur een link in de chatfunctie van een digitale les en verzamel snel de resultaten. Verdeel aan de hand van het resultaat leerlingen in break-outrooms of geef ze andere oefeningen om zelfstandig uit te voeren. Bied een groepje de mogelijkheid aan om online te blijven en de oefeningen samen uit te voeren (zie: het drie- of viersporenmodel in binnenklasdifferentiatie).
leerlingen individueel te ondersteunen terwijl ze digitale oefeningen maken. Veel platformen bieden leerkrachten de mogelijkheid om op afstand de vorderingen van studenten op te volgen. Verdeel de leerlingen of studenten onder de teamteachers, die mondelinge of schriftelijke feedback aanbieden terwijl de leerlingen bezig zijn, of na een deadline.
individuele gesprekken met studenten te voeren over het leerproces. Verdeel de groep met je teamteacher en bespreek tendensen. Door deze gesprekken via videocalls te organiseren, kan het ook ’s avonds of op woensdagnamiddag plaatsvinden.
een online les voor te bereiden met een begeleider voor leerlingen met een leerstoornis zodat die je kan ondersteunen om rekening te houden met uitdagingen van bepaalde leerlingen. Dat kan gaan over digitale lessen structureren via een visuele planning, prikkelvrije ruimtes voorzien door microfoons uit te schakelen en notificaties van sociale media uit te schakelen, …

Online teamteachen voor geïntegreerd leren

Leerkrachten geven samen les om de grenzen tussen vakken en klassen te doorbreken. Dit hoeft digitaal niet al te sterk te verschillen van face-to-faceonderwijs, maar misschien biedt de digitale variant wel kansen.

Leerkrachten kunnen de handen in elkaar slaan met een collega die aan de sleutelcompetentie digitale geletterdheid werkt om samen een leerpad uit te werken, waarin leerlingen zowel op vakinhoudelijke als digitale competenties ondersteund en geëvalueerd worden. Wat dacht je van een project rond het gebruik van digitale oriëntatietools als Google Maps, gegeven door een leerkracht aardrijkskunde en een leerkracht informatica.
Andere samenwerkingsverbanden blijven krachtig. Aan de lerarenopleiding kunnen de docenten van het vak muzische opvoeding en het vak diversiteit de handen in elkaar slaan in een project met een digitale muziekkoffer, waarmee studenten via filmpjes leren luisteren naar verschillende culturele invloeden.

Online teamteaching voor zelfsturing

Teamteachers werken samen om leerlingen beter te ondersteunen bij het zelfstandig leren. Digitaal doen ze dat door

te werken met digitale dag- en weekplanningen, die studenten gebruiken om hun werk te plannen en leerkrachten om op te controleren of het werk goed gedaan werd.
uniformiteit in instructie te brengen doordat elke teamteachers hetzelfde sjabloon voor een lesfiche gebruikt.
leerlinggesprekken te voeren over planning en zelfstandig werken.

Online teamteachen voor motivatie en welbevinden

Teamteachers werken samen om de leermotivatie te verhogen. Digitaal gaan sociale contacten soms verloren. Doe dat door

autonomie te geven in timing van een opdracht. De teamteachers verdelen de leerlingen of studenten, waar ze een mentorverband mee opbouwen om hen op te volgen.
te werken aan betrokkenheid tijdens een digitale les door met je teamteacher af te spreken dat elk om beurt een halfuurtje vroeger of later blijft bij een digitale les, om informele gesprekken mogelijk te maken.
te werken aan groepsvorming door studenten steeds in andere groepjes te verdelen (break-outrooms), waardoor ze steeds met andere mensen moeten samenwerken.

Online teamteaching voor professionalisering

Teamteachers werken samen om te leren van elkaar.

Mentorschap en aanvangsbegeleiding: bespreek met een nieuwe collega of stagiair wat die zou willen leren in het (digitaal) lesgeven en raad hem/haar collega’s aan die hij/zij zouden kunnen bezoeken tijdens een digitale les. Werk met een kijkwijzer.
Organiseer een collegiale visitatie bij een collega. Bespreek op voorhand wat je wil observeren en maak duidelijke afspraken. Blijf samen na in de digitale omgeving om (informeel) te bespreken wat je leerde. Durf elkaar feedback geven.
Maak een duidelijke taakverdeling als je samen een digitale les geeft. Het is heel complex om een inhoudelijke instructie helder te geven én rekening houden met het online-aspect van je les. Een teamteacher kan je ondersteunen door vragen in de chat te beantwoorden of te verzamelen, groepen in een break-outroom te verdelen, nieuwe deelnemers toe te voegen aan de les, linken doorsturen in de chatfunctie, je scherm te delen, …
Teamteachers die een professionele leergemeenschap of een zelfsturend team vormen, kunnen via digitale tools samenwerken, zoals Padlet of Miro. Digitale lessen kan je opnemen en op die platformen delen met collega’s, zodat die feedback kunnen geven.

face-to-face-to-face: teamteachen in de klas

Als teamteachers niet alleen online, maar ook face-to-face kunnen lesgeven, gebruiken ze de voordelen van beide werelden van blended learning.

Lees hieronder een interview met Tinneke, teamteacher in Leuven, online en weer happy offline – of toch deels.

Tinneke Vanwinkel

Leerkracht wiskunde, teamteacht in de tweede graad in KA De Ring in Leuven

Op welke manier pakken jullie teamteaching aan?

Mijn parallelcollega en ik zijn een paar jaar geleden beginnen teamteachen om rekening te houden met de niveauverschillen in onze klassen. Onze leerlingen krijgen een heldere instructie in een kleine groep en werken zelfstandig aan oefeningen in een ander lokaal. Ook de leerlingen van onze OV4-afdeling en hun begeleiders zitten onze lessen bij.

Hoe is teamteaching tijdens de lockdown voor jullie geweest?

Waar ik zo van genoten heb tijdens het afstandsonderwijs is hoe hard wij zijn blijven samenwerken. Het moest ook, want wij waren verantwoordelijk voor dezelfde groep leerlingen, voor hetzelfde vak. Maar wij hebben het werk verdeeld en iedereen in zijn sterkte laten werken. En omdat we al een tijdje samen voor de klas staan, ging die verdeling vanzelf. Wij konden ook zo gemakkelijk bij elkaar eens gaan horen hoe we een leerling zouden inschatten. Dat kussen om op terug te vallen, gaf mij rust.

Leerden jullie iets uit die periode?

We werken nu met instructiefilmpjes bij elke les. Leerlingen kunnen de instructie dus zo vaak zien als ze nodig hebben. Daardoor kunnen wij ons echt focussen op individuele ondersteuning, zonder geregeld de uitleg helemaal opnieuw te moeten doen.

Zijn er door corona ook uitdagingen aan teamteaching?

Zeker, maar wij zijn altijd gezegend geweest met een goed lokaal voor teamteaching. Onze leerlingen werken zelfstandig in wat vroeger de refter was. Daardoor kunnen ze echt voldoende afstand houden en kunnen we goed verluchten. We hebben hier wel helder over gecommuniceerd met de ouders, want we kunnen ons wel inbeelden dat er misverstanden ontstaan wanneer leerlingen aan hun ouders vertellen dat ze met zoveel in een lokaal zitten.

Teamteachers

nemen online instructies op en gebruiken de filmpjes tijdens momenten waarop leerlingen zelfstandig werken. Ze kunnen een instructie herbekijken wanneer ze willen.

Kijk, ook ik leer dagelijks!

Lisa

Meer lezen? Zoveel bronnen! Maar neem zeker volgend artikel door, als jij een van die leerkrachten bent die groepsvorming mist als je online gaat.

Sociaal contact en communityvorming op afstand van de Universiteit van Utrecht.

Delen om te vermenigvuldigen

Facebook

Twitter

Lees meer

sep, 2020

Zelfreguleren en studeren en proberen

18/09/2020

Zelfregulerend leren

Zelfreguleren en studeren en proberen

Ik wil jullie graag een verhaal vertellen, dat van de trotse leerkracht en haar kroost. Twee jaar geleden gaf ik les in een 1B-klas, waarin leerlingen op maandag hun werk voor de rest van de week moesten inplannen. De dag waarop ons avontuur begint, was er eentje waarop alles misliep. De printers werkten niet, waardoor de leerlingen geen planninginstrument konden gebruiken. Bovendien lagen zowel de wifi, als ons smartboard plat. Veel instructie- en werkactiviteiten konden dus niet doorgaan. Terwijl de teamteachers aan crisismanagement deden, zagen we dat een aantal leerlingen zich afzonderden. Een leerling had zelf een planning gemaakt en was alvast beginnen werken. Ze noteerde welke taken ze wanneer wou doen en duwde de taken waar ze internet voor nodig had een aantal dagen vooruit. Ik mocht er een foto van nemen om erover te stoefen. Knap, he?

Veel teamteachers beslissen samen te werken in een setting waarin leerlingen eigenaarschap dragen over hun eigen leerproces. Een belangrijk onderdeel daarvan, is de verantwoordelijkheid die leerlingen krijgen om hun taakuitvoering te plannen, te monitoren en te evalueren. Men spreekt wel eens over zelfregulerend leren. Ik vind dat een technisch en lastig onderwerp om over te spreken, maar ik doe een poging. Kort door de bocht betekent zelfregulerend leren dat leerlingen doelbewust aan het werk te gaan. Dat kan gaan van de kleuter die een keuze voor een hoek maakt voor de rest van de voormiddag, tot de leerling van het vijfde leerjaar die zichzelf motiveert om zijn rekensommen te maken, ook al vindt die dat niet leuk, via de puber die de hulpkaart voor verenkelen en verdubbelen neemt wanneer hij een schrijftaak moet maken tot de student die een examenplanning maakt en in het midden van de blok beseft dat zijn studiemethode niet effectief is die aanpast.

Wat het onderwerp complex maakt, is de wetenschap dat zelfregulerend leren hersenfuncties nodig heeft die bij veel kinderen en jongeren nog niet volledig ontwikkeld zijn. De fameuze prefrontale cortex die o.a. het emotie- en motivatiesysteem reguleert, is gemiddeld pas rond je eenentwintigste volledig ontwikkeld (en laat ons eerlijk zijn, bij veel volwassenen ook nog niet helemaal klaar, toch?). Dus hoe kan je dan verwachten dat leerlingen al dingen kunnen, waar hun hersenen letterlijk nog niet klaar voor zijn?

Mijn visie daarover is dat het de verantwoordelijkheid van de school is om leerlingen zelfregulerend te leren werken. Het is namelijk een cruciale competentie in de schoolse en dagelijkse leven van leerlingen. Uit onderzoek blijkt dat het een grote impact heeft op het leren. Uit ervaring blijkt dat leerlingen die het gewoon zijn zelfstandig te werken aan de hand van een planning, het gemakkelijker hebben gehad tijdens de maanden van afstandsonderwijs. Net zoals zoveel andere schoolse competenties, doe je dat door hen sterk te ondersteunen en het leerproces stapsgewijs en op maat van de leerling te laten gebeuren. En ook hier wil ik benadrukken, net zoals in de blog over differentiëren, dat je niet hoeft te teamteachen om zelfregulerend werkend te ondersteunen, maar het helpt wel.

Hoe?

Ruwweg kan je zelfregulerend leren onderverdelen in drie deelfuncties.

Taakkennis

Leerlingen moeten weten hoe ze een taak moeten uitvoeren en wat van hen verwacht wordt.

Teamteachers

maken afspraken over een uniformiteit in geschreven instructie op toetsen, taken of eigen bundels.
maken afspraken over het gebruik van pictogrammen.
maken instructiefilmpjes voor hun vak, die leerlingen kunnen herbekijken wanneer ze zelfstandig aan hun taken werken.
maken stappenplannen en instructiekaarten, die leerlingen kunnen gebruiken terwijl ze zelfstandig werken. Teamteachers hebben vaak een aangepast lokaal met plaats voor deze hulpmiddelen. Hoe je die inzet, onderwijs je (zie: strategieën).

Zelfkennis:

Leerlingen verwerven inzicht in hun eigen niveau, leervoorkeur, interesse, …

Teamteachers

houden individuele leerlinggesprekken (dankzij teamteaching kan dat in de klas en tijdens de lesuren).
structureren zelfreflectie, bijvoorbeeld door niveaus in competenties als plannen of volhouden te beschrijven aan de hand van criteria. De SAM-schaal is hier een goede leidraad voor.
geven een instaptest, waardoor leerlingen zicht krijgen op hun niveau en daarna in niveaugroepen kunnen werken (zie: differentiëren).
werken met kaartjes (of dobbelstenen of verkeerslichten of …) waarmee leerlingen tijdens het werken aan een leerkracht kunnen laten weten dat ze hulp nodig hebben. Op die manier leren leerlingen zich in te houden om niet meteen een vraag door de klas te roepen.

Kennis van strategieën

Leerlingen kennen strategieën om hun werk te plannen en het leren te ondersteunen. Ze weten wanneer en hulpmiddelen ingezet worden.

In Bimsem, Mechelen geven de leerkrachten van de tweede graad LO-sport sinds dit jaar les met teamteaching. De leerkrachten zijn volop aan het uittesten wat leerlingen nodig hebben om hun werk te plannen en wat leerkrachten nodig hebben om een overzicht te bewaren over waar leerlingen staan. Ze beginnen het schooljaar analoog met papieren planningen, maar overwegen door te groeien naar een digitaal systeem. Je hebt er geen ingewikkelde systemen voor nodig, via online versies van excel (via Google Drive of Microsoft Team) kan je het een en ander organiseren. Zo zullen de leerkrachten binnenkort een systeem invoeren waarin leerlingen een weekplanning krijgen via Excel in Teams. Daarin kiezen leerlingen in elk lesuur een activiteit via een dropdownmenu. Die keuzes worden via formules geregistreerd in een ander tabblad voor leerkrachten. De technische kant in te ingewikkeld om via een blog te beschrijven, maar aarzel niet om meer informatie te vragen. De belangrijkste tip kreeg ik alvast van de leraar die dit ontwikkelde: “Google gewoon alles wat je wil doen, bijvoorbeeld How do you hide a spreasheet on Excel.” Soms is Google wel je beste vriend.

Basishouding

Zelfreguleren moet je leren

De leerkracht is ervoor verantwoordelijk leerlingen zelfregulerend te leren werken. Een eerste manier om dit aan te leren, is via expliciete instructie, dat niet te verwarren is met doceren of opleggen. Elke leraar kan voor een leeractiviteit met de leerlingen spreken over hoe je deze taak plant, tijdens het werken vragen stellen en achteraf reflectie aanmoedigen. Een tweede manier is zelfregulering modellen. Dat betekent dat de leraar zelf luidop nadenkt over wat hij moet doen om tot een resultaat te komen. Als je met planningsinstrumenten werkt, help je leerlingen door te tonen hoe je zoiets kan gebruiken. Ondersteun dit met stappenplannen.

Zelfreguleren moet je opbouwen

Hou rekening met de ontwikkeling van het brein van je leerlingen om na te gaan of ze de vaardigheden die je van hen verwacht aankunnen. Werk met een groeilijn, waarin verschillende vaardigheden

expliciet aangeleerd worden (zie hiervoor),
ondersteund ingeoefend worden en
stap voor stap zelfstandig uitgevoerd worden.

Je kan dit bijvoorbeeld doen door een planningsinstrument ingevuld aan te bieden, om leerlingen te leren wennen aan werken met zo’n instrument. Pas in een tweede stap plannen leerlingen hun werk zelf in.

Zelfreguleren, dat is differentiëren

Zelfs als je rekening houdt met deze gemiddelden, zal je merken dat de ene leerling sneller weg is met een strategie dan de andere. Dus ook op dit vlak kan je differentiëren. Gelukkig heb je een teamteacher naast je! Je kan er dus voor zorgen dat je ondersteuning op maat kan aanbieden.

Veel succes!

Lisa

Aan de slag?

Dagelijks Leren ondersteunt je school in trajecten op maat. Lees erover of neem contact op voor meer informatie.

Meer lezen

Lees meer op de onderzoekspagina van Dagelijks Leren, scroll naar onder.

Boeken

Jolles, J. (2016). Het tienerbrein. Over adolescenten tussen biologie en omgeving. Amsterdam University Press.

Websites

Education Endowment Foundation

Schoolmakers: e-course Leren Differentiëren

Vandenbranden, Kris. In 7 stappen naar een krachtiger onderwijs van de zelfregulering van leerlingen. 23 mei 2020 op de blog Duurzaam Onderwijs.

Delen om te vermenigvuldigen

Facebook

Twitter

Lees meer

sep, 2020

Teamteachers versus de coronaverschillen

07/09/2020

Inclusief leren

Teamteachers versus de coronaverschillen

1 september dit jaar was vreemd, de nacht ervoor sliep ik voor het eerst sinds lang heel rustig zonder dromen over vergeten lesvoorbereidingen of gehackte beamers. Ik werk momenteel voltijds als procesbegeleider in het onderwijs. Leuk, druk, grondig. Maar, lieve leerkrachten, laat je door niemand iets wijsmaken. Geen enkel werk vraagt zoveel, zo vaak en zo tegelijk van jou, als de job van de leraar. Ik sta nog altijd te kijken van hoeveel deugd het doet een koffiepauze te nemen aan een tafel en niet aan een kopieermachine of een vraag te stellen aan een collega zonder dat 7 leerlingen tegelijk je aandacht nodig hebben.

Ik heb nu ook meer tijd om me echt te verdiepen in de voordelen van teamteaching. Tijdens de lockdown was ik even bang dat de werkvorm weinig toekomst had, nu grote klassen uit den boze waren. Niets bleek minder waar. Vandaag is teamteaching gegeerde dan ooit.

De maanden afstandsonderwijs hebben de verschillen tussen onze leerlingen groter gemaakt en leerkrachten moeten zich dubbel inzetten om achterstand in te halen én nieuwe leerstof aan te brengen. Toen ik leerkracht was, probeerde ik altijd bij te leren over differentiëren. En wat zo vaak door mijn hoofd schoot, was: “Wauw, ik zou zo graag meer inspelen op die verschillen in mijn klas, maar dat lukt gewoon niet. Ik ben ook maar een mens.”

Ik geloof er sterk in dat teamteaching een werkvorm is die zich er uitstekend toe leent krachtig te kunnen differentiëren. Ik geef graag enkele voorbeelden.

1. teamteachers die effectief lesgeven

Wanneer je als leraar impact wil hebben op het leren van je leerlingen, moet je eerst even stilstaan bij de bouwstenen van effectieve didactiek. Je zal niet verschieten, deze bouwstenen lijken heel vanzelfsprekend. Als teamteacher zag ik het een beetje als een voorwaardenlijstje. Hoe krachtig onze manier van lesgeven ook leek, als we bij het teamteachen een stap zetten die tegen de inzichten inging, sloegen we de bal mis. Differentiëren begint dan ook bij een aanpak waarmee je de meerderheid van je leerlingen meehebt.

Als je bijvoorbeeld sterk wil inzetten op individuele leerpaden en oefeningen ontwikkelt die de leerlingen zelfstandig moeten maken, maar je vergeet heldere instructie in te plannen, sla je de bal mis. Je ontneemt je leerlingen een werkvorm met ontzettend veel impact.

2. teamteachers die differentiëren

Met deze brede basiszorg heb je nog niet ingespeeld op de grotere verschillen in je klas. De verschillen in wat een leerling kan, wil of nodig heeft zijn er altijd al geweest en werden door corona alleen maar groter.

Hier zijn enkele werkvormen of technieken om te differentiëren waar teamteaching zich uitstekend toe leent.

Leerlingen slim groeperen

Varieer in groeperingsvormen, zowel in de samenstelling (homogeen of heterogeen) of de grootte van de groepen. Het voordeel van samenwerkend lesgeven is dat elke groep begeleid kan worden door een leraar.

Kies slim voor een organisatievorm van teamteaching:

Parallelle teamteaching: meerdere leraars geven dezelfde les, leerlingen genieten van de voordelen van een kleine groep. Je kan dezelfde leerstof met een andere werkvorm of medium aanbrengen en leerlingen laten kiezen.
Sequentiële teamteaching: werk met een rotatiesysteem en laat leerlingen in kleine groepen verschillende lessen volgen bij verschillende leraars.
Hoekenwerkmodel: leerlingen werken zelfstandig of in groepen aan verschillende hoeken of taken, de ene leerkracht houdt het overzicht en de andere leerkracht ondersteunt een groepje leerlingen die extra ondersteuning of een uitdaging nodig hebben.

In een andere blog zal is concreter ingaan op teamteachen in graadsklassen of andere vormen van klasdoorbrekend werken.

Sporenmodel

Verschillende modellen hebben een verschillend aantal sporen. De eerste stap is eerst dat de leraar een korte en heldere instructie geeft van de nieuwe leerstof en dat leerlingen dan hun niveau bepalen. Dat kan door een korte test of door ondersteunde zelfreflectie. Daarna worden de leerlingen in verschillende groepen of sporen onderverdeeld.

Groep 1 kan zelfstandig aan de slag met de oefeningen.
Groep 2 ook. Zij worden uitgedaagd door een moeilijker pakket, of doordat hen gevraagd wordt hun medeleerlingen te ondersteunen.
Groep 3 krijgt verlengde instructie van een leraar, terwijl de andere leraar het zelfstandig werk ondersteunt.

Preteaching

Selecteer met je collega’s de kennis en vaardigheden die de leerlingen onder de knie moeten hebben om een nieuw leerstofonderdeel te begrijpen. Eén van de teamteachers kan een groepje leerlingen op voorhand begeleiden, bijvoorbeeld door een tekst samen te lezen of school- of vakwoordenschat te gebruiken. Door teamteaching hoef je dit niet buiten het klaslokaal of na de lestijd te doen.

Verschillende werkplaatsen

Klasgroepen van teamteachers worden meestal samengesteld door klassen van verschillende leerjaren of parallelklassen in één groep te plaatsen. Daardoor zijn klassen van teamteachers iets groter en kunnen de leraars nadenken over de inrichting van hun klaslokaal. Hier zijn enkele ideetjes:

instructielokaal
hoek voor zelfstandig werken
stille, prikkelvrije boxen
zetelruimte voor individuele of klassikale reflectiegesprekken
ruimte voor samenwerkend leren
computerruimte, waar leerlingen via laptops en tablets informatie kunnen opzoeken.

Voorzie ook materiaal dat leerlingen kunnen gebruiken als hulpmiddel, zoals

stappenplannen en weekplanners
verbetersleutels
hulpkaarten
ondersteunende software
woordenboeken, atlassen, rekentoestellen, …

Maak duidelijke afspraken met je collega’s en leerlingen over hygiënisch gebruik van materiaal, verluchten van de grote ruimte, afstand houden en wandelen in de klas.

Flipping the classroom

Nu we door het afstandsonderwijs allemaal geleerd hebben hoe je sterke instructiefilmpjes kan maken, kan je die ook slim inzetten. Leerlingen kunnen thuis of tijdens het zelfstandig werk een instructiefilmpje bekijken, voor ze samen met de leraar de leerstof toepassen of inoefenen. Dezelfde filmpjes kunnen gebruikt worden om achteraf leerstof te herhalen. Sommige scholen kiezen voor een vorm van teamteaching om vakdoorbrekend te werken. Dan komt het wel eens voor dat je een klasgroep ondersteunt die een oefening maakt voor een vak dat je zelf niet geeft. Via de filmpjes kan je leerlingen de correcte instructie laten volgen en zodat je zelf geen halfbakken uitleg moet geven. Volg het filmpje met de leerling en stel luidop vragen of model hoe je zelf aan de slag zou gaan met de oefening. Zien leren doet leren.

3. Conclusie

Wacht? Deze werkvormen zijn toch niet uitsluitend geschikt voor teamteachers? Nee, natuurlijk niet. Maar ik vond een sporenmodel altijd zo moeilijk om alleen uit te voeren. Wanneer leerlingen op verschillende werkplaatsen aan de slag gingen, vond ik het best spannend om het overzicht en klasmanagement te bewaren. Ik was ook maar een mens.

Leerkrachten moeten veel en vaak en tegelijk. Via teamteaching kan je de taken verdelen en samen sterker staan. Fijn schooljaar!

Lisa

Aan de slag?

Dagelijks Leren ondersteunt je school in trajecten op maat. Lees erover of neem contact op voor meer informatie.

Meer weten?

Ik probeer mijn bronnen bij te houden op de pagina Team Teach – onderzoek (scroll naar onderaan de pagina)

De belangrijkste inspiratiebronnen voor deze blog waren:

Teamteachers die effectief lesgeven:

Teamteachers die differentiëren

Coubergs, C. , Gheyssens, E., Engels, N. & Struyven, K. (2015). Ieders leer-kracht. Binnenklasdifferentiatie in de praktijk. Acco, Leuven.
Klasse: ‘Differentiëren, hoe begin je eraan?’ (Josfien Demey, 1 februari 2018)
Schoolmakers: e-course Leren Differentiëren
Steunpunt Diversiteit en Leren.
Vandenbranden, K. Homogene of heterogene groepen? Op Duurzaam Onderwijs.

Delen om te vermenigvuldigen

Facebook

Twitter

Lees meer

jun, 2020

Leerkracht met veerkracht

19/06/2020

Veerkracht

Leerkracht met veerkracht

We komen langzaam aan bij het einde van een ontzettend vreemd schooljaar. Ik vermoed dat de vele leerkrachten en directeurs pas over enkele weken – met hun tenen in het babyzwembadje in de tuin – gaan beseffen wat voor een krachttoer ze gepresteerd hebben. Ik wens meer dan ooit elke leraar een zomer toe zonder ook maar één opmerking over leraars en hun vakantie.

Ik heb me zelf zorgen gemaakt over de toekomst van teamteaching. Wat er ons in september te wachten staat, is nog niet helemaal duidelijk. Het zal in ieder geval geen ‘business as usual’ zijn. Wat doe je met grote klassen op een moment dat men verwacht bubbels zo klein mogelijk te houden? Zullen leerkrachten zich nog steeds in drie moeten splitsen om preteaching, toezicht én fysiek lesgeven op hetzelfde moment te combineren en zal samen lesgeven meer dan ooit een luxe worden?

Ik stelde de vraag aan enkele bevriende teamteachers. Eén ervan gaf me het dit hartverwarmende antwoord:

“Waar ik zo van genoten heb tijdens dit afstandsonderwijs is hoe hard wij zijn blijven samenwerken. Het moest ook, want wij zijn verantwoordelijk voor dezelfde groep leerlingen, voor hetzelfde vak. Maar wij hebben het werk verdeeld en iedereen in zijn sterkte laten werken. En omdat we al een tijdje samen voor de klas staan ging die verdeling vanzelf.”

Deze week nog las ik op de Facebookpagina van Klasse het verhaal van de mentor Caroline en student-leraar Céline, die de feedback van haar mentor prees. Ik besef meer dan ooit dat teamteaching – of elke andere vorm van samenwerkend lesgeven – leerkrachten kan helpen in te spelen op veranderende situaties. Zou het kunnen dat teamteachers samen meer veerkracht hebben?

Het zou wel eens kunnen. Ik leg meer en meer linken tussen het grote probleem van stress in het onderwijs, en het tekort aan personeelsbeleid. Zelf kom ik uit het jeugdwerk, meer bepaald de speelpleinwerking. Wij spendeerden ontzettend veel energie in uitdenken van een beleid over wat we verwachtten van onze vrijwilligers, hoe we hen dat duidelijk zouden maken, hoe we ervoor konden zorgen dat ze gemotiveerd bleven, hoe we konden omgaan met conflicten in de groep, hoe we door middel van feedback jonge vrijwilligers konden doen groeien en hoe we hen een waardig afscheid konden geven wanneer ze stopten. Ik ben elke dag verbaasd over hoe veel daarvan ontbreekt in de gemiddelde school. Functioneringsgesprekken vinden (soms) plaats omdat het moet, tijdens een sollicitatie wordt de enige beschikbare kandidaat gekozen en directeurs komen er amper toe in een klaslokaal te komen. Sommige leraars doen hun ding zonder er ooit feedback op te krijgen. Ze worden zelden aangesproken om wat ze sterk aanpakken en waar ze in kunnen groeien.

Wat leerkrachten wel krijgen, is kritiek. Van ouders, collega’s die hun klas te luidruchtig vinden, opiniemakers in een krant of van een tactloze inspecteur. Beeld je eens in dat we onze leerlingen dat zouden aandoen: hen een heen schooljaar laten doen, hun fouten nooit verbeteren, hen geen hulp aanbieden en op het einde van het schooljaar op hun rapport noteren: “onvoldoende, je krijg één week om je te verbeteren, anders word je van school gestuurd.” Je zou voor minder stress krijgen.

Dit is geen klaagzang tegen directeurs. Zij zitten ook met de handen in het haar over hun overvolle agenda’s en tijdsgebrek om hun leerkrachten grondig te kunnen ondersteunen. Daarom denk ik dat samenwerkend lesgeven ook hier een oplossing kan bieden. Veel teamteachers worden min of meer leergemeenschappen. Ze expliciteren hun visie en aanpak aan hun collega, gaan op zoek naar een consensus, zien elkaar bezig, vragen elkaar hulp, verdelen de taken en ondersteunen elkaar. Als team kunnen ze zoveel aan – blijkbaar zelfs een pandemie.

Daarom hebben we bij Dagelijks Leren beslist om teamteachers niet alleen te ondersteunen op didactisch vlak, maar ook op menselijk vlak. We bieden een reeks trajecten aan voor teamteachers die onderlinge feedback willen integreren in hun praktijk, die teamteaching willen inzetten als werkvorm in aanvangsbegeleiding van nieuwe collega’s, die een sterke visie willen op hoe ze een team leerkrachten samenstellen, … Verder willen we sterker staan in de thema’s stress, burn-out en veerkrachten. Ik start in oktober een opleiding om veerkrachtcoach te worden. Vanaf 2021 kan je ook bij mij terecht voor individuele coaching.

Veel moed met het einde van het schooljaar. Succes aan alle vrijwilligers voor de zomerscholen. En voor wie zich onzeker voelt over wat er gaat komen, ik wens je een groepje collega’s toe die ook in september je reddingsboei zullen zijn.

Lisa

Lees meer

mei, 2020

Teamteaching op afstand

28/05/2020

Professionalisering

Teamteachen op afstand

Soms moet je een boodschap een aantal keer horen, voor hij helemaal doordringt. Ik begin nu pas te beseffen dat de kans groot is dat de eerste schooldag in september nog niet helemaal normaal zal verlopen. Maakt onderwijs op afstand deel uit van onze scholen in de toekomst? Dat werpt wel wat vragen op, zeker voor teamteachers. Hoe kan je nog verwachten les te geven in grote groepen? Zullen leerkrachten nog samen in een klas kunnen staan?

Ik vind dit ontzettend relevante vragen en wil samen met jullie op zoek gaan naar een oplossing. In dit bericht probeer ik alvast te ondersteunen voor de eerste vaststelling: de kans bestaat dat leren op afstand in een bepaalde vorm zal blijven bestaan. Hoe werkt teamteaching op afstand?

Laat me beginnen bij de stelling, die ik tot vervelens toe herhaal: co- en teamteachen zijn geen doel op zich, maar een werkvorm om verschillende doelen te behalen. De vraag wordt dus niet meer: hoe kan je de werkvorm van teamteachen ‘copy-pasten’ naar een variant op afstand, maar wel hoe je in tijden van lockdown aan dezelfde doelen kan blijven werken in intense samenwerking met een collega. Zo kiezen veel teamteachers voor de werkvorm om beter in te spelen op de verschillen in hun klas, maar teamteaching is natuurlijk niet de enige manier om dat doel te bereiken. Leerkrachten die al een tijdje samen lesgeven, kunnen nu putten uit de kennis en ervaring die ze samen opgebouwd hebben door uren voor te bereiden, uit te voeren en te evalueren. Ik merk dat veel teamteachers de vooropgestelde doelen – of dat nu binnenklasdifferentiatie, vakdoorbrekend werken of leerlingen motiveren was – ook vandaag behalen, of toch op zoek zijn naar manieren om dat te blijven doen.

Nu de eerste weken van thuiswerken en afstandsonderwijs voorbij zijn, beginnen enkele teams naar de toekomst te kijken. Hoe zullen we in de toekomst aan onze doelen werken? Hieronder vind je wat inspiratie uit het werkveld. Denk er eens over na en voer het in als je er de veerkracht voor voelt.

Professionaliseren op afstand

Teamteaching wordt vaak ingezet als manier om nieuwe en ervaren leraars zelf dagelijks te laten leren. Leraars die samen lesgeven, hebben het grote voordeel dat ze communicatie en samenwerking gewoon zijn. Ze hebben vaak tijd gehad om hun visie te bespreken, didactische aanpak te optimaliseren en een gestroomlijnde communicatie te ontwikkelen. Dat heeft al geholpen om het bos door de bomen te blijven zien wanneer iedereen in zijn kot zat. Hoe kan je er verder in gaan?

Leren van elkaar

In de eerste fase van afstandsonderwijs hebben samenwerkende leraars elkaar geholpen om digitale tools te leren gebruiken. Je kan een volgende stap zetten door:

… een collega te vragen je digitale les te ondersteunen. Vraag een collega om deel te nemen aan je les om te helpen indien nodig. Leerlingen die leraars zien leren, steken daar ook wat van op, bijvoorbeeld dat hulp vragen een handige tool is.
… visitaties te organiseren in elkaars Smartschool Live en achteraf een feedbackgesprek te organiseren. Je kan zoveel bijleren door een collega aan het werk te zien of iemand te vragen een aspect van je les te observeren en je er feedback op te geven. Zoals gewone klasbezoeken, geldt ook hier dat goede afspraken goede vrienden maken. Spreek duidelijk af wat je focus is van je bezoek, spring niet zomaar binnen. Lees over de pre-corona visitatie van Josfien Demey.

Rollen clusteren

In hun boek en procesbegeleiding omtrent Scholen Slim Organiseren, spreken Tom Van Acker en Yves Demaertelaere over een versnippering van verantwoordelijkheden en rollen. Zelfsturende teams proberen de rollen beter te clusteren en samen een gedeelde verantwoordelijkheid te dragen over een groep leerlingen. Zo is de leraar wiskunde niet uitsluitend verantwoordelijk voor het behalen van de doelen wiskunde, maar is het team waar zij deel van uitmaakt verantwoordelijk voor een groep leerlingen, niet alleen op vlak van het behalen van resultaten, maar ook de ondersteuning van leerproblemen, communicatie met ouders, …

Teamteachers worden soms doelbewust, vaak bijna per ongeluk zelfsturende teams. Ze hebben het gemakkelijker om een overzicht te bewaren over wat de leerlingen allemaal moeten leren en doen tijdens de week, wie uitvalt en wiens ouders gecontacteerd moeten worden. Zet de volgende stap.

Organiseer weer je wekelijkse overlegmoment op bepaalde tijdstippen. Probeer weer ruimte te maken voor visieontwikkeling en evaluatie, niet alleen voor de orde van de dag. Gebruik er de babbelkaartjes van de Artevelde Hogeschool.
Indien jullie ooit een visitetekst schreven of een leidraad ontwikkelden voor teamteaching, neem die er dan eens bij. Waarom begonnen jullie ooit met teamteaching? Wat waren sterke praktijken? Is er een mogelijkheid die ook op afstand uit te voeren? Ik denk aan gestructureerde leerlinggesprekken, planningsschema’s, differentiatiemethodieken, intakegesprekken voor nieuwe leerlingen, …
Maak gebruik van tools en werkvormen om efficiënt te vergaderen. Lees hier meer over op de blog van Schoolmaker Yves Larock.

Op leerlingniveau zijn er ook een aantal doelen van teamteaching. Veel van die doelen kan je ook op afstand verwezenlijken.

Inclusief onderwijs op afstand

Hoe zorg je voor kwalitatief onderwijs voor iedereen, ongeacht de achtergrond van de leerling?

Denk na over de groepering van leerlingen, zowel in de digitale lessen als in de (toekomstige) contacturen. Gebruik break-outrooms van digitale platformen als Zoom om na een instructie leerlingen onder te verdelen in kleinere groepen, elk met een eigen leraar, om differentiatiewerkvormen als het driesporenmodel in te zetten.
Hou rekening met enkele basisprincipes van binnenklasdifferentiatie tijdens je lessen, zoals de UDL-principes (Schoolmaker An Kennes).
Vergeet leerlingen met leerproblemen niet (Annemie Desoete en Elke Baten).
En de belangrijkste: ken je leerling. Maak plaats voor het bespreken van de klas tijdens overlegmomenten. Bespreek niet alleen de resultaten, maar ook de noden. Nodig de leerlingbegeleider of zorgleraar uit tijdens je overleg.

Motivatie en welbevinden op afstand

Organiseer gestructureerde leerlinggesprekken, zoals je dat vroeger in de teamteachersklas wel eens deed. Durf te spreken over angst, rouw, verveling, … Bied een luisterend oor aan en stap af van het idee dat jij als leraar advies moet geven. Soms is actief luisteren en aandacht geven veel.
Toon vooral je betrokkenheid. (Lydwin Bulckens, Schoolmakers).
Motiveer.

Zelfregulerend leren op afstand

Veel teams begonnen samen les te geven om een leerlingen meer eigenaarschap te geven in hun leerproces. Leerlingen leren plannen en hun werk zelfstandig te maken. Door corona komt dit in een stroomversnelling. Hoe kan je dit op afstand ondersteunen?

Besef eerst en vooral dat zelfstandig leren een vaardigheid is die veel ondersteuning nodig heeft. Je wordt niet geboren met strategieën om te plannen en organiseren, je moet die leren, Tim Surma leg uit hoe.
Zorg voor eenheid in instructie, zodat leerlingen daar niet over struikelen om te begrijpen wat ze moeten doen (taakkennis). Maak afspraken over de te gebruiken tools voor instructie en oefeningen, gebruik pictogrammen en hanteer duidelijke, heldere zinnen. Zorg voor een prikkelvrije bladspiegel, ook in digitale oefeningen. Vraag hulp van je ondersteuner.
Ondersteun leerlingen met dag- en weekplanners. Differentieer daarin: sommige leerlingen kunnen aan de slag met een lege weekplanner, die ze zelf invullen zodat ze hun werk leren inplannen, anderen hebben daar ondersteuning voor nodig. Voor een grote groep leerlingen zal dit te hoog gegrepen zijn, zij hebben een planning als houvast nodig. Te veel autonomie vertraagt leerprocessen!

Ik wens jullie heel veel moed. Breng me zeker op de hoogte als je zelf teamteachen op afstand organiseerde en mooie inzichten had! Zo leren we van elkaar.

Heb je ondersteuning nodig, vandaag of morgen, geef me een seintje. Ook op afstand denk ik graag met jullie na over de organisatie van samen lesgeven. Alleen gaat het sneller, samen gaat het beter.

Lisa

Auteur: Lisa Verhelst

sep, 2021

It takes a team to teach

"Wie ben ik?"

Hoe denk ik, hoe handel ik?

Wat geeft mij energie?

Wat een voorbeeld!

Greet & Lisa

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

aug, 2021

It takes a team to teach

Greet

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

jun, 2021

Enter Covid ... en exit!

Enter Covid

... en Exit!

Greet

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

mrt, 2021

Teamteacher / mentor

Teamteaching in een stage

Waarom?

Hoe?

Aandachtspunten

Teamteaching in aanvangsbegeleiding

Waarom?

Hoe?

Aandachtspunten

Lisa

Meer weten

Voorbeelden van teamteaching in stages van de lerarenopleidingen van:

Aan de slag?

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

dec, 2020

De heerlijke chaos van het onderwijs

Lisa

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer

okt, 2020

Teamteaching en blended learning

Online teamteachen

face-to-face-to-face: teamteachen in de klas

Lisa

Delen om te vermenigvuldigen

Lees meer